UMUNTU NGA AFWA, CINSHI CIKONKAPO?

Cilatuponya pa musao ilyo umwaice abalilapo ukwipusha ati, "Bushe cipilibula nshi ukufwa?" Tatufwaya ukulandapo nangu ukutontonkanya pa mutemwikwa wesu ukufwa. Imfwa e mulwani wa bantu konse fye. Bushe masuko nshi ku fipusho ifyakosa palwa mfwa? Bushe kwaliba umweo panuma ya mfwa? Bushe tukamona abatemwikwa bwesu abafwa nakabili?

1. UKULOLENKANA NEMFWA UKWABULA UMWENSO?

Bonse pa kashita kamo, panuma yamfwa yakwa chibusa nangu umutemwikwa, twalyumfwapo ukupepuka mu mala, inkumba bulili iisa pakati kesu, ilyo twalolesha pa mpela ya mweo?

Mu mulandu uukalamba, uwaisulamo ukukana shipa, nikwi uko twingasambilila icishinka ca cicitika ilyo twafwa? Mucituntulu, citiko wa mulimo wakwa Kristu wali wakulubula abo bonse abo imyeo yabo yali muli bunkole bwaKUTINA IMFWA (Aba hebele 2:15) Nakabili mu cipingo, Yesu apela imbila yakutalalika, elyo namasuko aya yana ku mepusho yesu palwa mfwa elyo no mweo kuntanshi.

2. IFYO LESA ATUBUMBILE

Pakumfwikisha mu cipingo pa cishinka ica pa mfwa, natutampile pa kutendeka no kumona ifyo kabumba atulengele.

"Yehova Lesa abumbile umuntu (Adamu, Hebele), ukufuma ku LUKUNGU (Adamu, Hebele) no kupuuta mumyona yakwe UMUPU WA MWEO, no muntu asangwike ICIBUMBWA CA MWEO (UMUPASHI, Hebere)." - Ukutendeka 2:7.

Pa bubumbo Yehova abumbile Adamu ukufuma "ku lukungu." Akwete bongobongo uwali uwaipekanisha ukutontonkanya; umulopa mu mishipa uwali uwaipekanisha ukwenda. Elyo Yehova aputile mu myona yakwe "Umupu wa mweo," elyo Adamu asangwike "icibumbwa ca mweo" (Hebele, "umupashi uwamweo"). Mona bwino, icipingo tacilesosa ati Adamu apokelele umupashi; lelo cileti Umuntu asangwike umupashi wa mweo. Ilyo Yehova aputile muli Adamu, umweo watampile ukulasela ukulafuma kuli Lesa. Ukusashiwa kwa mubili elo no "mupu wa mweo" calenga Adamu ukuba, "umupashi wa mweo." Eico kuti twalemba ukulinganya kwa muntunse nga ifi:

"Ulukungu" + "Umupu wa mweo" = "Umupashi wa mweo"
Umubili wabula umweo + Umupu Ukufuma kuli Lesa = Icibumbwa ca mweo

Cila umo-umo uwamuli ifwe aliba no mubili elyo na bongo bongo uwakutontonkanya. Ilyo tukakanyapo ukupema, tulakonkanyapo ukuba ifibumbwa fya mweo, umupashi wa mweo.

3. CINSHI CICITIKA ILYO UMUNTU AFWA?

Pakufwa icapusana ne nshila ya bubumbo iyalondololwa mu kutendeka 2:7 ecicitika:

"Elyo no lukungu lwabwelela kwiloba kuntu lwafumine, elyo no Mupashi (UMUPU WA MWEO) wabwelela kuli Yehova uwaupeele." - Lukalamilandu 12:7.

Icipingo ilingi line cibomfya ishiwi lyaci Hebele "Umupu" nangu "umupashi" muku cinjanya. Ilyo abantu bafwa, imibili yaabo isanguka "ulukungu" elyo no "mweo" ("umupu wa mweo") wabwelela kuli Yehova, kapeela wauko.
Nomba cinshi cicitika ku mupashi?

"Mucishinka nga naba no mweo, efyasosa YEHOVA wamaka yonse, …. UMWEO ONSE wandi…. UMUPASHI UUBEMBUKA EUFWA." - Esekiele 18:3-4.

Umupashi ulafwa! Tawaba uwakwikalilila - ulonauka. Kukulinganya icafumiwa mu Kutendeka 2:7. Ilyo Yehova atubumbile, cilaipilibula pamfwa.

"Ulukungu lwe sonde" + "Umupu wa mweo" = "Umupashi uwafwa"
Umubili uwabula umweo + umweo kuli Lesa = Umubili uwafwa

Imfwa kulekana kwa mweo. Umubili wabwelela ku lukungu, elyo umupu, nangu umupashi, wabwelela kuli Yehova. Tuli mupashi wa mweo mu mweo wesu, lelo mumfwa icitumbi fye, ukuba uwafwa abaafwa tabeshiba kantu. Ilyo Yehova apokolola umupu wa mweo uo atupeela, imipashi yesu ilafwa. Lelo ngefyo tuli nokumona kuntanshi muli ici cisambililo, ukuba na Kristu mwaliba isubilo.

4. BUSHE NIFINGA UWAFWA AISHIBAPO?

Panuma yamfwa ubongobongo bulafumushiwa po; teti bwishibe nangu ukwibukisha icili conse. Fyonse ifyamalangulushi fipwa pa mfwa.

"Ukutemwa kwabo, ulupato na kalumba fyonse fyapwa…." - Lukalamilandu 9:6

"Abafwa tabeshiba, kanshi tabeshiba kantu nangu kamo…." - Lukalamilandu 9:5.

Imfwa yaba nga ukulala ukwabula iciloto, icipingo caita imfwa "utulo" imiku amakumi yasano na fine. Yesu afundishe ukuti imfwa yaba ngo tulo. Atiile kubasambi 'Cibusa wesu LAZARO NALALA, lelo ndeya kulya mukumubusha.' Elyo abasambi bakwe batile, Kasambilisha, nga nalala ali nokubuuka. Yesu alelanda pamfwa yakwe, lelo abasambi bakwe batile tulo fye. Eico lyeene abebele mucituntulu, Apo "LAZARO NAFWA" (Yohane 11:11-14).

Lazaro alifwile papita nenshiku shine ilyo Yesu talafika. Lelo ilyo Yesu aile ku nshinshi, alandile ati, tacili icayanguka kuli Lesa ukwimya abafwa. Lelo ilyo Yesu aile ku nshinshi, ashininkishe. Alelenga nga ati ukwimya abafwa.

Caliba icisuma ukwishiba ukuti ifibusa "fyesu," ukuti 'nabalala,' ukutusha mucibote muli Yesu, Ubulendo bwamfwa, ubo ifwe tuli nokupitamo pamo nga ukutalala tondolo, elyo no tulo utwa mutelelwe.

5. BUSHE LESA ALALABA BONSE ABALALA MUMFWA?

Ukulala utulo utwamfwa tempela ye lyashi. Ku nshinshi, aebele malita, nkashi yakwa Lazaro:

"NINE KUBUKA no MWEO. ONSE UWASUMINA MULI INE AKABA NO MWEO, nangu afwa." - Yohane 11:25.

Bonse abafwa "muli Kristu" balilala munshishi - lelo balikwata ubuya ntanshi. Uyo uupenda umushishi ku mutwe nokutwikata mulupi lwakwe takatulabe. Kuti twafwa nokubwelela ku lukungu, lelo ifyalembwa pali ifwe filashala mu matontonkanyo yakwa Lesa. Elyo nelyo Yesu akabwela,
akabusha abalungami abafwa, nga fintu acitile kuli Lazaro.

Tatulefwaya imwe ukuba abakukana ishiba ulwa abo ABALALA UTULO, NANGU UKUSAKAMANA NGA ABANTU BAMBI, ABABULA ISUBILO…. Pantu shikulu umwine akeeka, ne shiwi ilikalamba, ilya kwa malaika ne ntandala yakwa Lesa, elyo NABAFWILA MULI KRISTU BAKABALILAPO UKUBUUKA. ELYO, IFWE FWEBASHALAPO TUKOLWILWA CAPAMO MU makumbi ukukumanya imfumu mu lwelele. Elyo tukaba na shikulu pe. EICO KOSELESHANYENI MU MASHIWI AYA" (1 Tesalonika 4:13, 16-18).
abapokelela Kristu nga umupusushi, bakabushiwa ne shiwi lyakwe ilisuma ilikalaisa pe sonde.

Isubilo lyakushukuka lyalikwata icibusa: isubilo lya ng'anda ku muulu uko Yehova "akafuuta ifilamba ku menso." Takwakabe imfwa, nangu ukulosha nangu ukulila nangu ukukalipwa kabili iyoo" (Busokololo 21:4). Abo abatemwa Lesa tabafwile ukutiina imfwa. Kuntanshi yamfwa kwaaba umuyayaya wa kwisushiwa kwa mweo muli Lesa. Yesu ewakwata "imfungulo sha mfwa" (Busokololo 1:18). Ukwabula Kristu, imfwa kuti yaba ninshila iyapwila mucimfulunganya, lelo muli Kristu mwaba ulubuto isubilo ilyapwililika.

6. BUSHE TULI ABAKUKANA FWA?

Ilyo Lesa abumbile Adamu na Efa, ababumbile abakufwa, emukuti abena mfwa. Abekalilila mu cumfwilo kuli Lesa nga tabafwile, Lelo ilyo babembwike, bapeele insambu shabo isha mweo. Pakukana umfwila basangwike abena kufwa. Ulubembu lwabo, lwaambukile umutundu wamuntunse, elyo apo bonse balibembuka, bonse tuli bena mfwa. (BaRoma 5:12). Tamwabapo nangu pamo apo icipingo catila ati umupashi wamuntu ulashala uutuntulu palwauko weka pamuna yamfwa.

Icipingo tacalandapo palwa mupashi ukukana fwa. Amashiwi muci Hebele ne Cigiliki aya "Mupashi" "Umweo" na "umupu" fisangwa mu cipingo imiku ikana limo ne myanda cine lubali (1,700). Lelo takwaba inshita iyo umupashi, umweo, nangu umupu wamuntu fyasontwako nga ifishifwa. Pali ino nshita ni Lesa fye eushifwa.

"Lesa … EKA EUSHIFWA." - 1 Timote 6:15, 16.

Amalembo yalanda apabuta ukutila muli uno mweo abantu benakufwa: baba pesamba lya mfwa. Lelo ilyo Yesu akabwela, umubele wesu ukacinjishiwa.

"Umfweni ndemweba icankama: TATWAKALALE BONSE, lelo TUKA ALULWA - mu kashita akanono, mulukapakapa kwa linso, PANTANDALA YAKULEKELESHA. Pantu intandala ikalila, ABAFWA BAKABUUKA abakukana bola, ELYO TUKALULWA. Pantu icibola cikafwaala ukukana bola, no KUFWA UKUKANAFWA." - 1 Korinto 15:51-53.

Nga abantunse, tatwaba abakukana fwa, lelo ubulayo bwa bwina Kristu bwakuti tukasanguka abakukana fwa ilyo Yesu akesa kabili ubulayo bwakukana fwa bwalangishiwe ilyo Yesu aiswile inshinshi elyo:

"ACIMFISHE IMFWA elyo… NOKULEETA UMWEO NO KUKANA FWA PABWEELU ukupitila mu mbila." - 2 Timote 1:10.

Ubufwayo bwakwa Lesa pampela yamuntu bwaba ubwatambalala: imfwa ya muyayaya kuli abo abakana Kristu nokwikatilila ku masambi yabo nangu ukukana fwa nga icabupe ilyo Yesu akesa kuli abo abamupokelela nga shikulwibo kabili umupusushi.

7. UKULOLENKANA NE MFWA YA MUTEMWIKWA

Umwenso uo tulanao palwa mfwa ulamwensekesha ilyo umutemwikwa afwa. Inkumbabulili elyo nokulufya filacilamo. Ubwasuko fye ku kushikitika ukuletwa nokulekana no mutemwikwa kuleba fye noku talalikwa ukupelwa fye na Kristu. Wibwishe ifyo umutemwikwa obe nalala utulo, elyo no mutemwikwa obe uutusha muli Yesu akeema mu "kubushiwa kwa mweo" ilyo Yesu akeesa.

Lesa alepekanya ukukumana kabili ukwawama. Abana bakapelwa ku bafyashi babo, Abalume na bakashi bakakumbatana. Ukuleka kwa mweo takwakabe. "Imfwa ikaminwa mu mukucimfiwa" (1 Korinto 15:54). Bamo balafwa ukulekana no mutemwikwa wabo apakalamba icakuti balafwaya ukuba pamo nabo ukupitila mu mipashi yabipa nangu mucakupitilamo cankulo ipya. Lelo icipingo cilatusoka mu kutalalika ubukali bwa mfwa muli uyu musango:

"Ilyo abantu bakwe ba kwipusha ku mulele ne mipashi, ifimantomanto, bushe abantu tabengepusha kuli Yehova wabo? Cinshi wingepushisha abomi ku bafwa?" - Esaya 8:19.

Nakuba, mulandu nshi? Icipingo cilanda apabuta ukutila abafwa tababa na mweo. Ubwasuko fye ku kushikitika ukulefwa no kulekana nomutemwikwa kwaba mu busuma ubo Klistu fye eeka apela. Upose nshita ukulanda na Kristu enshila fye iya bumi iyakukula ukupitila munshila yakushitikitika. Lyonse uleibukisha ukutila ukubukulushiwa ukwisa kuli abo abalala muli Kristu ciunda cakwisa kwa kwa Kristu ukubusha abafwa!

8. UKULOLENKANA NEMFWA UKWABULA UMWENSO

Imfwa ilatwibila nalimo fyonse fye. Lelo icintu cimo ico taingapokolola kuli ifwe ni Kristu, elyo Kristu kuti abweseshapo fyonse nakabili. Imfwa tayakateeke lyonse muli cino calo. Kasebanya, ababifi, imfwa elyo ne manda shabo fikaloba muli "bemba wa mulilo" ii ni "mfwa yacibili" (Busokololo 20:14).

Apa pali ifikomo fine ifyamaka palwa kulolenkana nemfwa ukwabula umwenso:

(1) Ukwikala umweo uwesubilo muli Kristu, kuti waba uwaipekanishisha ukufwa inshita iili yonse.
(2) Ukupitila mu mupashi wa mushilo, ukubela amafunde yakwa Kristu, elyo ukaba uwaipekanishisha ku mweo wabubili emo tawakafwe kabili iyoo.
(3) Tontonkanya imfwa nga utulo uko ishiwi lyakwa Yesu lika babusha ilyo akeesa.
(4) Temwa isubilo ilyo Kristu apeela ilya ng'anda ku muulu pamo nawene ukwa muyayaya.

Ifishinka fyamu cipingo filakakila umuntu ku mweo wa mfwa pantu cisokolola Yesu, uyu, uo imfwa tayacimfishe. Ilyo Yesu aisa mu myeo yesu, aleta umutende mu mitima yesu:

"Umutende eo namushila; umutende wandi eo namupeela… Imitima yenu isakamikwa." - Yohane 14:27.

Yesu alatupela inkosho mu nshita yakulufya umutemwikwa wesu. Yesu aendele "mu citengusha camfwa;" Alishiba amabwafya tupitamo.

"Apo abana baba ne minofu no mulopa, nawene alaisanshamo mu buntunse pakuti MUMFWA YAKWE kuti aonaula uyo uwakwata amaka yamfwa - emukuti - ciwa - elyo NOKUKAKULA ABO BONSE IMYEO YABO YALI MULI BUNKOLE BWAKUTIINA INFWA." - Hebele 2:14, 15.

Dr. James Simpson, shing'anga uwaishibikwa, uwatampile anesthesia, alufishe apakalamba ilyo umwana wakwe umukalamba afwile. Ashikitike apakalamba nga umufyashi uuli onse. Lelo asangile isubilo. Pa manda ya mwana wakwe uwatemwikwa aimikepo icishibilo nokulembapo amashiwi yalandile Yesu palwa kushukuka; "Nangu cingaba ifi, ndi no mweo."

Ici casosa fyonse. Amabwafya limo yalonaula no muulu. Lelo nangu cibe ifi Yesu wa mweo! Imitima Yesu kuti yalepuka; lelo nangu cibe ifi Yesu wa mweo!

Muli Kristu twaaba be subilo lya mweo panuma yamfwa. E "bututubuko no mweo." (Yohane 14:19). Kristu esubilo lyesu panuma yamfwa. Ilyo Yesu akabwela akatupela ukukana fwa. Tatwakekale nakabili pesamba lya cinshingwa camfwa, pantu tukaba no mweo wa muyayaya. Bushe nausanga ili isubilo lyakupapa ilyo tusekelamo munshita yamfimfi? Nga cakuti tawapokelela Yesu nga shikulu kabili umupusushi, teti ucite ici nombaline?