BUSHE INGEHENA CINSHI KABILI YABA KWI?

Ukulila kwamfuti icililelile kwalicitike ilyo umwana wesukulu umo aile ingila musukulu no kwipaya abanankwe alesambilila nabo abengi. Umuntu uwaitemwa ilyo bamutamfishe incito yakwe abwelele nokwingilila abakalamba bancito nokubalasa imfuti. Nyinefwe umo asunkile motoka yakwe mulibemba nabana bakwe babili mukati banwina nokufwa.

Mufyalo ifikalamba fibili amakana namakana yabantu baipaiwa pamulandu wa kusangululwa kwa mutundu. Ukutula fye nakunkulo shakale ukulaka kwa mitundu kwaleta ubwafya. Abaume, abanakashi, abaice notwana baipaiwa ne mfuti, baputaulwa, bapumwa elyo banamayo babapatikisha ukuulungana nabo.

Buntala misoka ubwamusango ifi ubupingulo kwipaiwa. Amabumba ayengi yalima ukususha ubupingushi bwakwi paiwa nokubwita ati tebuntunse iyoo "fyabututu sana." Elyo baipusha, Bushe aba bakepaya bena teti ba pusushiwe? Bushe cinshi cawaminako ukwipailako ntala misoka? Bushe cipuna camalaiti? Bambi batontonkanya ifyo inshindano yamuti uukali uwipaya eisuma. Bambi nabo abati ukubakulika kwawamapo.

Lelo ukukulanda konse palwa kupingula ukwipaiwa kwa ba icintu cimo ico tabatontonkanyapo ukuti intala misoka ifwile yacushiwa apakalamba ilyo tabalaipaya. Tapaba naumbi uwatontonkanyapo ifyo intala misoka ifwile ba yoca mumulilo mpaka yafwa. Lelo abaKristu abacishinka batila ifi efikacita Lesa kumpula mafunde. Mpulamafunde afwile acushiwa pakuti ashininkisha pa membu shakwe. Icabipishapo kumona icikope ca kwa Lesa alekanda imbifi mu mulilo wape. Bushe finshi fyacitika kumbifi? Bushe amacushi yabo yasuminishiwa shani mukutemwa no mulinganya uwakwa Lesa? Natumone ubwasuko mucipingo.

1. UKULEPUKA KWA MUTIMA UKWA KULEKELESHA UKWA KWA YESU

Pamyaka amakana mutanda Lesa alepapata abaume na banakashi

"ukulingana nefyo naba, efya sosa Lesa wamilalo, nshisekela mumfwa ya mubifi, lelo ukuti imbifi ifume kufya bipa no kuba no mweo." - Ezekele 33:11.

Ulupanda lwasokolola ifyo Lesa alefwaya ukupususha umuntunse. Ilyo Yesu alilile palupanda, "Tata mubelele, pantu tabeshibe ico balecita," aiswile umutima wakwe uwaleshikitikwa (Luka 23:34). Yesu Kristu apopene aleka no mweo bambi batila afwile no mutima uwalepuka kucikonko (Yohane 19:30, 34).

Nangula Yesu Kristu alangile ukutemwa ukwa kupapa abantu abengi tabafwaya ukuya kuli Yesu ukulingana nefyo ubupulumushi bwaba mukati kesonde umuntuse akalaikala umweo uwabulanda. Eico ubupulumushi bufwile bwa onaulwa. Bushe Lesa ali no kupwisha shani ubupulumushi?

"Ubushiku bwa kwa shikulu buleisa…. Imyulu ikafumishiwapo kucibulumo elyo nafyonse ifyabamo fikapya." - Petero wa cibili 3:10.

Lesa kulipele pele ali nokuwamya isonde ilya bupulumushi ukufumyamo ulubembu. Kuli abo abaikatilila ku lubembu nabo bene baka pya kumulilo uwapekanishiwa ukonaula cibanda satana, na bangeli bakwe. Yangu! ukulepuka kwa mutima ilyo Yesu amona abantu bakwe balepya abo aishile fwila ukuti engabapususha.

2. BUSHE NIKWISA KABILI NILILALI INGEHENA IKAPYA?

Ukupusana nefyo abantu abengi balanda Lesa takwata umulilo ulepya kucifulo uko beta ati ku ngehena uko aba mpulumushi ngabafwa baya. Ingehena ikabako ilyo ici calo cikaba muli bemba wa mulilo. Lesa alikatilila ubupingushi bwa mpulumushi mpaka pabushiku bwa kulekelesha panuma ya myaka ikana limo (Ukusokolola 20:9-15).

"Lesa alishiba ifya kupususha abantu bakwe ukubafumya kumatunko nokuleka abampulumushi paka pabushiku bwa bupingushi." - Petelo wacibili 2:9.

Utontonkanye, kabili ale wamya icalo no mulilo.

"Imulu ne sonde lino fyonse filelolela ubupingushi bwa mulilo uyo uwa sungwa mpaka pabushiku bwa bupingulo." - 2 Petelo 3:7.

Lesa tateyanishisha abantu ukufwa mu mulilo iyoo. Lelo ilyo abantu bakana ukufuma kuli satana lyena bali noku pokelela icilambu cakusala kwabo.

"Elyo akasosa kubakukuso ati 'fumeni kuli ine, mwalitipwa kabiyeni mu mulilo uwapekanishiwa kasebanya naba ngeli bakwe." - Mateyo 25:41.

Ukulingana na Yesu bushe umulilo wa ngehena ukabako lilali?

"Nefyo amankumba yanukulwa nokocewa mumulilo efyo cikabanokupwa kwa calo. Umwana wa muntu akatuma abangeli nokufumyamo mubufumu bwa mumulu conse ico icileta ububi no bupulumushi, bonse abacita ububi bakaposwa mu mulilo umo umukaba ukulila no kusumanya ameno." - Mateyo 13:40-42.

Mankumba nencitatubi bakocewa pampela ya calo. Elyo ici tacilacitika icalo conse cifwile cashininkisha ifyo Lesa aba wamulinganya. Ngefyo cilandilwe mwi sambililo 22, mu bulwi ubukalamba ubo ubucili buletwalilila pakati ka kwa Klistu na satana, satana alefwaya ukulanga icalo ifyo ubupulumushi enshila iyisuma iyakwi kalamo, Yesu aletulanga ifyo icumfwila enkama yakwikala umweo uwapwililila.

Pampela ya myaka ikana limo ici cikesa ilanga apabuta tutu ilyo satana, abangeli bakwe nababembu bakocewa. Panuma amabuku nayesuka ukulanga imilimo cilamuntu abombele pano isonde, Lesa akaposa satana, imfwa, inshinshi nabo bonse abo amashina tayakasangwe mwibuku lyamweo muli bemba wa mulilo (Ukusokolola 20:14-15). Ukulingana ne lembelo mukusokolola 21:1, Lesa awamya icalo ukufuma ku lubembu no mulilo, apanga imyulu iipya ne calo icipya.

3. NINSHITA NSHI UMULILO UKAKOKOLA UKUPYA MUNGEHENA?

Abengi balisumina ilangulushi lyakutila umulilo ukalapya umuyayaya mu ngehena. Natuloleshe pa malembelo ayalanda pafyo Lesa akacita ubupulumushi elyo no muntu ukasangwa no bupulumushi.

"Akakanda bonse abo abashamwishiba elyo nabo abakana icebo cakwa Yesu. Bali nokukandwa umuyayaya no kufumishiwa kucinso icakwa Lesa." - Abena Tesalonika wa cibili 1:8-9.

Moneni ukuti "ukukandwa kwa muyayaya" tacile pilibula "ukulapya mukati akamulilo umuyayaya." Petelo alanda pabushiku bwa bupingushi "ukukanda incita tubi" (Petelo wacibili 3:7).

Ukulingana na Yesu "umupashi no mubili" fikonaika mu mulilo wa mungehena (Mateyo 10:28). Mubushimikilo bwapa lupili, Yesu alandile paka cipata akakamfye mfye "akatwala ku mweo" elyo nenshila iyasalala "itwala kubonaushi" (Mateyo 7:13-14). Muli Yohane 3:16 Yesu alondolola ukuti Lesa "apele umwana wakwe umo fye mpo" kutila bonse abamusumina tabakonaike lelo bakabe no mweo wamuyayaya. Yesu alondolola ifintu fibili ukuti "umweo wa muyayaya" "nokufwa ukwamuyayaya" tacilepilibula ukulapya fye umuyayaya iyoo. Eico twasanga ifyo ingehena yalikwata impela ilyo umulilo ukashima ninshi ababifi bonse nabapya nokufwa.

Ifishinka mukati kamalembelo yaletweba ifyo umubembu ali nokonaulwa. "Umubembu ali nokufumishiwa po" (Amalumbo 37:28), bali "nokonaulwa" (Petele wacibili 2:12), "bali nokuloba nge cushi" (Amalumbo 37:20). Umulilo ukapwa ukabasha imito (Malaki 4:1-3). "Amalipilo yabupulumushi nimfwa" lolo te mweo wa muyayaya mumulilo wangehena. Icabupe ca kwa Lesa mweo wamuyayaya (Abena Roma 6:23).

Ubukalamba bwa bupingushi bwakulekelesha mu mulilo wa ngehena koca ubupulumushi. Icili icakosa ukwelenganya ukuti Klistu uyo uwaponeshe ifilamba pako naula Yelusalema nokwelela abo aba mwipeye aposa inshita iyitali ukulolekesha pakucula kwaba bembu. Ingehena mucine yalikwata impela. Pampela ya myaka ikana limo, Lesa akaponya umulilo wamfula no kocha satana, nabangeli bakwe, ne mpulumushi abo abaikatilila ku bupulumushi.

Umulilo wafumine kumulu nokonaula bonse (Ukusokolola 20:9). Ukulingana na Yesu, umulilo "taushima" (Mateyo 3:12). Takuli bakashimya ba mulilo abamuli calo abenga shimya uyu mulilo mpaka fye wapwisha umulimo wauko. Lesa alitulaya ukuti panuma yamulilo wakuwamya icalo akabumba "icalo cipya" umo ifyakale tafyakebukishiwe elyo "nokulila nokulosha tamwakabe" (Esaya 65:16-19). Bukaba bushiku bwakupapa, conse ici cusha umuntu takwakabe. Lesa akaposha ifilonda fya bupulumushi ku mitima yesu nenseko fye umuyayaya.

4. "UMUYAYAYA" MUMALEMBELO

Muli Mateyo 25:41 Yesu alanda ifyo "umulilo wamuyayaya wapekanishiwa satana nabangeli bakwe." Bushe "Umuyayaya" cilepilibula ukuba mungehena umuyayaya ukwabula ukufwa? Yuda 7 alanga Sodomu na Gomora "nge misumba iyo iyakandilwe no mulilo wa muyayaya" cine cine iyo misumba tailepya nanomba. Lelo umulilo wali wa muyayaya pamulandu wakuti waletele ubonaushi ubwamuyayaya.

Muli Petelo wacibili 2:6 nakabili twabelengamo umulilo wa muyayaya. Lelo ili lembelo lilanda ifyo Lesa alikanda imisumba ya Sodomu na Gomora ukuyoca icalenga ifyo Lesa ali no kucita kumpela ya calo. "Bancitatubi bamu Sodomu tabali mumulilo nanomba tulewita ati umulilo wamuyayaya kufyo wa onawile imisumba nabantu. Pamulandu we buku lyakusokolola lyabomfya ifintu ifya kumwenako namashiwi aya malembelo. Icakumwenako Ukusokolola 14:11. Ifilanda abaluba, Ne cushi ca kushikitika kwabo cileya cilelola mumulu umuyayaya." Ici cile umfwika kwati kucula kwa muyayaya. Lelo natumone ifyo amalembelo yalaesha ukulondolola amalembelo yanankwe.

Ukufuma 21:6 yalanda umubonfi bamutula icipunda kukutwi icilepilibula ukuti afwile abombelafye shikulu wakwe "umuyayaya" Pali ici "umuyayaya" tacilepilibula ukuti uyu mubomfi akalabombela fye shikulu wakwe mpaka akafwe. Yona uwaikele munda ya cisabi pa nshiku shitatu (Mateyo 12:40) alanda ukuti ali munda yesabi "umuyayaya" (Jona 2:6). Ukukana twishika inshiku shitatu munshita shamfimfi cimoneka kwati muyayaya.

Eico tufwile twacenjela noku mfwikisha amalembo ilyo yabomfiwa mumapinda. Icushi cilelola kumulu ukufuma kuli bemba wa mulilo ninsoselofye iyitila "ukucula kwamuyayaya." Ukusokolola 21:8 Bemba wa mulilo ulepya nemingu ya mulilo "nimfwa yacibili." Ingehena yalikwata impela. Ababembu babepaya.

5. NINSHI KWABELA INGEHENA?

Pakutendeka Lesa alengele icalo icapwililika. Lelo ulubembu lwaishilemo nokuleta amacushi ne mfwa. Ngacakuti waile kung'anda icungulo bushiku cimo wasanga ing'anda nabasansa nokonaula bushe kuti waishafye ifyo fine umuyayaya? Awe cakana. Uli nokupyanga ifisoso nokuwamya ing'anda yonse, ukulungisha ifya onaika. Lesa nao efyo akacita. Akawamya icalo icikonaika ukucibumba cipya-cipya. Ubwanshiko bwakwa Lesa ubwakuwamya isonde nomulilo kupekanya kwakwisa panga icalo icisuma umwabula ulubembu kuli abo abakapusuka. Lesa nakwata ubwafya pantu ubupulumushi bonaula ubwampano na Lesa nabantu banensu. Umuntunse atwalililafye imisango iyibi ili nga ukuulungana notwaice, ukwipaya, ukutamba ifikope fyabantu bali ubwamba nefintu ifingi ifyo naula amatontonkanyo yesu. Lesa ubushiku bumo akonaula ubu pulumushi pantu ubupulumushi bule onaula abantu. Ubwafya bukwete Lesa ni ubu: Bushe kuti aonaula shani ubupulumushi ubuli mu kati ka muntu ukukana onaula umuntu uuli no bupulumushi? Lelo inshila fye Lesa asanga mu muntu uukwete ubupulumushi kuya kuli Yesu uyo uwaishile fwila palupanda pakuti onse uuli nobupulumushi nga atwala kuli wene takonaulwe.

"Nga twa lumbula imembu wena wacishinka ali nokutwelela imembu nokutusangulula ukufuma kumembu shonse." - Yohane wa cimo 1:9.

Lesa apela ubwasuko kubwafya bwalubembu apabula ukulipila kuli onse. Lelo ku ca mupamba abantu bamo bacili nabekatilila kubulwele bwa lubembu. Lesa takapatikishe abantu ukusala inshila yakwe iya mweo wamuyayaya. Abo abakana ubu busalo kupelepele bali nokonaulwa. Umulandu kwabela ingehena nici:

"Pantu nali itile lelo tawayaswike, nalilandile tawaunfwile. Wacitile ulubembu ku cinso candi ico icishansekeshe." - Esaya 65:12.

Waiputwile we mwine ukufuma kuli Yesu, eico wasanga ifyo ubusalo bobe nimfwa yamuyayaya.

6. BUSHE CINSHI UKANONKAKO NGA WA LOBA?

Amalembelo tayaletusambilisha ukuti umulilo wa mungehena ukalapya fye umuyayaya, lelo ciletulanga ifyo umubele wakuloba atemwa ukufwa ukaba. Ababembu bali nokupuswa umweo wamuyayaya. We mutima ubukali ilyo umubembu amona ifyo apuswa umweo wamuyayaya, no kukwata ubwampano na Lesa umuyayaya.

Ilyo Kristu afwa palupanda ne membu she sonde lyonse isho ishaleta ukuputula ubwampano na wishi nokumfwa ukuti naluba. Ilyo umubembu alolesha kuntanshi ukwafita ena amona fye imfwa iyamuyayaya ilemupembela. Afwile afwa ukwabula nesubilo lya bututubuko bwa cibili. Panshita imo ine ababembu bamona ifyo bakene Kristu inshita ilyo aleisa kuli bene mukutemwa. Mukulekelesha bafukama kuli wene nokusumina ukuti Lesa ubupingushi bwenu bwa cishinka kabili bwa kutemwa (Abena Philipo 2:10-11).

Eco bakalemba bacipingo batusokela ukuti tufwile twapanga ubusalo bwakukonka Yesu.

"Tulemikambisha ukuti mwipokelela icikuku cakwa Lesa apafye. Pantu alisosele ati 'munshita yabusalo nalimumfwile, elyo nobushiku bwe pusukilo nali mwafwile' ndemyeba, ino enshita yakupanga ubusalo ilelo ebushiku bwe pusukilo." - Abena kilonto wacibili 6:1-2.

Nshinga tontonkanyapo icintu icakupapusha mumweo wa muntu ngo kuposela Yesu inshita iyakufwa palupanda ilyo umuntu asala ukuloba. Ubusalo buletelwe kuntanshi yesu buli fye apabuta ni ubu: Ukonaika kwamuyayaya nokufuma kucinso cakwa Lesa penape nangula ukupanga bucibusa na Yesu penape. Cinshi walasalapo we mwine? Cinshi teti usale umweo mwa muyayaya mubwalelo?