AMAKA AYAIBEELA MU BUMI BWANDI

Mu mwaka wa 1929 Frank Morris aninine icibwato icaleya ku Switzerland. Alefwaisha apakalamba ukwima ubu bulendo lelo bwaalwike imono. Kasunga wakwa Frank atampile ukula mwisalila mukamuputule cila bushiku. Panuma yakulya umwikulo, Frank alecita ifya kukosho mubili wakwe lelo aleimona uwatumpa ukulatungululwa mu cibwato. Ilyo lyonse balemwipusha ukwendaukako kasunga alekana nokutila ena eka fye ewali no kusunga Frank.

Frank ali umukalamba uwali ne mibelo yakwata umuntu uli oonse fye, iya kufwaisha ukwishiba ifile citika elyo ne mibele fye iya mukalamba. Lelo ali nimpofu e ico kasunga alemona ati teti aisunge umwine. Frank asungilwe nge cipe icakusenda konse kuntu umwine aleya.

Ilyo aali mu Switerland umweo wakwa Frank walyalwike. Ilyo ali kulya asambilile ati kwaliba imbwa ishasambilishwa ukuntugulula impofu. Ukuleta imbwa "kakumba waku Germani" iye shina lya Buddy kucalo ca United States, catungulwile Frank ukumona icilonganino citwa "Seeing Eye" (Amenso Ayamona) icili kabungwe kesonde lyonse.

Nomba na Buddy mupepi, Frank kuti aya ukuli konse, panshita yonse, nomuntu uli oonse. Alyumfwile uwakaluluka. Pabulangisho bumo ibumba ilyabakalemba mumisebo ya New York Street, Buddy atungulwile Frank mumisebo uku noku lyo imyotoka yale petuluka fye. Pantu alicetekele Buddy, Frank afikile ukwabula ubwafya. Pantu wakufula kwe myotoka, elyo no bwingi bwamisebo, bakalemba abameso balikwete ubwafya; ubwa kutoloke misebo ukuya kwishilya. Abengi balombele banamutekenya bamyotoka uku bensha ko ukubatwala kwishilya.

Mumabula ayanono ayalakonka po, twala sambilila efyo umupashi wamushilo, aba ni katungulula uufwaya ifwe ukubike mweo yesu mumaboko yakwe. Bonse twalilemana kubuntuse, twali pofula kufintu ifikankala. Tulafilwa ukubika imyeo yesu muli uyu katungulula. Lelo icipapwa cakutila: tukasanga ubuntungwa ubwacine na maka ukupitila mu kushintilila pali mupashi wamushilo nga katungulula wa myeo yesu.

1. KEMININA WA KWA KRISTU PANO ISONDE

Ilyo Yesu ali mupepi nokuya ku mulu, alayile abasambi bakwe icabupe icabulo umutengo:

"Lelo ine ndemweba, ca cine cine, nati, camuwamino kuti ine nje. Pantu nga shiile, Ubukota tabwakese kuli imwe; lelo nga naya, nkabutuma kuli imwe… lelo ilyo akesa ulya, UMUPASHI WA CINE, akamutungulwila mu cine conse; …. ULYA AKACINDIKA INE; ico akabule fyandi, no kufilondolola kuli imwe." - Yohane 16:7, 13, 14.

Mu bupekanishisho bwamushilo, Yesu alefwaika ukubwelelamo ku mulu ngo mwiminishi wesu ku cipuma cakwa Lesa no "kumonekela kucinso cakwa Lesa" (Aba Hebere 9:24) Ilyo umulubushi wesu uwatanikwe ale twimininako kumulu naifwe natukwata mupashi wamushilo nga KASANSAMUSHA kabili NTUNGULUSHI pano pesonde. E mwiminishi wakwa Yesu. Ilyo Yesu ali pano calo, alebombela mu mubili wabutunse ecalengele ena ukukana ba konse panshita imo ine. Ilyo Yesu ni keminina wesu kumulu, panshita imo ine natukwata umupashi wa mushilo uuli ni kafundisha elyo ne ntungulushi yesu munshila isha yana pano calo. Mupashi wamushilo ni keminina wakwa Yesu pano calo. Ilyo Yesu ali pe sonde, aishile mubuntu, Lelo mupashi wamushilo takwata mupaka, wene kuti wasangwa mucende ishingi panshita imo ine nge ntungulushi kubantu abengi mu ncende ishingi pakashita kamo. Kristu alakumanisha ubufwayo bwesu ukupitila mu mupashi wamushilo.

2. MUPASHI WAMUSHILO NANI?

Fwebengi kuti twaikumika kuli Lesa Tata nga twa mutontonkanya nga uusakamana, kabili umufyashi usunga. Kabili kuti twa elenganya Yesu umwana, pantu aikele pakati kesu ngo muntunse. Lelo Mupashi Wamushilo alyafya ukwelenganya no kuikumikako. Tatwakwata cakumupalanyako. Icipingo, kwena calitupela amashiwi palwa Mupashi Wamushilo.

Ngo muntunse. Yesu alelumbula Mupashi Wamushilo ngo muntu, umo uwamuli Ba Lesa batatu, pamo na Lesa Wishi na Lesa Mwana.

"…kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatisha mwi shina lya kwa TATA ne lya MWANA ne lya MUPASHI WA MUSHILO…" - Mateyo 28:19.

Mupashi alikwata imisango ya buntu: amatontokanyo (Abena Roma 8:27); Amano ya bwishibilo (Abena Korinti 2:10) ici temwiko kuli ifwe (Abena Roma 15:30); icikonko nga twabembuka (Abena Efeso 4:30) amaka yakufunda (Nehemia 9:20); na maka yakututungulula.

Ukuisansha mu bubumbo. Mupashi Wamushilo ali isanshishemo mukupange calo pamo na Wishi no Mwana.

"Mukutendeka Lesa abumbile umulu ne calo…. Elyo no MUPASHI WAKWA LESA aleshunda pamulu wamenshi." - Ukutendeka 1:1, 2.

3. IMILIMO YA MUPASHI WAMUSHILO

1. Uku pilibulo mutima wamuntu. Ilyo ali na Nikodema, Yesu akokomeshe umulimo wa Mupashi Wamushilo iya kupilibula umutima wa muntu.
"Yesu alyaswike, ati, ndekwebe icine cine nati, ngo muntu tafyelwe ku menshi na ku MUPASHI, te kuti engile mu bufumu bwa kwa Lesa." - Yohane 3:5.
"Ukufyalwa ku mupashi" Cipilibula Mupashi ukutupela intampilo iipya. Cacila pakupilibula imisango yesu panono. Mupashi alatupilibula ukutampila mukati na kunse, no kwisusisha ubulayo bwakwe: "Ndi no kumupela umutima uupya" (Esekiele 36:26).

2. Ukutulanga ulubembu lwesu nokutupela ubufwayo bwa bu mupashi:
"Kabili ulya ilyo akesa, akashinina aba pano isonde ulwa lubembu, no lwa bulungami, no lwa bupingushi…" - Yohane 16:8.
Nga waumfwa imbila ya muntu umo uwali cilende apilibuka ku micitile yakwe iyatapa no kuba umwina Kristu elyo no kubo umukashi uwa cetekelwa nagu umufyashi umusuma, ibukisha ukuti cila ntampulo ya kupilibuko ku mupashi wamushilo e wale tangilila.

3. Ukututungulula mu mweo wabu Kristu. Kristu alanda naifwe ukupitila mu "kalishiwi akanono" aka Mupashi.
"Kabili ilyo mwapatukila ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso, amatwi yenu yakomfwe cebo cafuma ku numa yenu, icileti, Iyi e nshila, e mo mwende." - Esaya 30:21.
Ukupitila mukusabakanya kwa pa mwela, ifitunshi tunshi fyesu lyonse fileta ifikope ne mpumi ukufuma ukutali ukuleta mu muputule wakutushishamo. Mupashi Wamushilo abomba nga kasabankanya wa pa mwela uwa kwa Lesa, ukuleta ubwina Kristu pano calo ukufuma kumulu, ukumupalamika kuli ifwe panshita tule mufwa (Yohane 14:15-20).

4. Ukutwafwa mu mweo wamapepp.
"Lelo UMUPASHI na o ifyo fine utwafwako mu kunaka kwesu; pantu tatwaishibo kupepe fyo tufwile ukupepa, lelo Umupashi wine utupapatila no kuteta ukushingasoswa,… umwalola kufwaya kwa kwa Lesa." - Abena Roma 8:26, 27.
Ilyo tulefwaya amshiwi yakulanda, mupashi alatupepelako. Ilyo twanashiwa no kulilila kuli Lesa, Mupashi alakusha ukulila kwesu mwipepo ilyamaka ku cipuma cakwa Lesa uko Yesu atumikila.

5. Ukukula mu mikalile ne mibele ya bwina Kristu. Mupashi alalenga abantu abashakwato mupashi ukufunda nge imiti no kutwala ifisabo.
"LELO IFISABO FYAMUPASHI kutemwa, icongwe, umutende, ukuteko mutima, ubusuma, ukuikanya." - Abena Galatia 5:22-23.
Ukukwata ifisabo fya mupashi filanga ukutila twaliba mu mwangashi wacine, Yesu (Yohane 15:5). Yesu kuti aikala umweo wakwe uwafikapo muli ifwe ukupitila mumaka ya Mupashi.

6. Ukutupekanya nge nte: Yesu alilaya:
"MUKAPOKELELA AMAKA ILYO MUPASHI WAMUSHILO aisa pali imwe; elyo mukaba INTE SHANDI… ukufika na kumpela ye sonde." - Imilimo ya Batumwa 1:8.
Bonse abalefwaya kuti babe nte ukupitila mu maka ya Mupashi. Teti tukwate amasuko yonse lelo Mupashi kuti atupela umulumbe uwingensha imitima naba bongo bongo. Mupashi kuti atupela umulumbe uwingansha imitima naba bongo bongo ba bantu. Abasambi balikwete ubwafya bwakulanda pantanshi ya Pentekoshito, lelo panuma yaku pokelela Mupashi bashimike Kristu namaka icakuti "bapilibwile icalo" (Mulimo 17:6).

4. IFYABUPE FYA MUPASHI

Amalembo yalapusanya pakati ka bupe bwa kwa Lesa ku wasumina oonse pakwikala umweo wabu Kristu uwakucimfya, elyo na ma bupe aya lekana lekana ayo Mupashi apela abasumina kukubile mbila.

"Ilyo wene (Kristu) aile kumulu, asendele bankole mubuyo bwakwe no KUPELA AMABUPE ku bantu…. Ni wene ewapele BAMO UKUBA BASAMBI, bamo BAKASESEMA bambi BAKAKUMBA naba KAFUNDISHA, ku kupekanishisha abantu bakwa Lesa kumulimo uusuma." - Efeso 4:8, 11-12.

Uwasumina tapokelela amabupe yonse iyo, lelo bambi kuti bapokelela ayengi ukucila abanabo; mupashi "apela umo, ukulingana nobufwayo" (Abena Korinti 12:11) Mupashi apekaninshisha cila umo umo ukulingana no bwa nshiko bwaka Lesa. Lesa alishiba inshita iyakupelelapo amabupe ayakupala abantu ne cilonganino. Nayambi amabupe ya mupashi ayasangwa muli 1 Abena Korinti 12:8-10 ni aya: "icebo ca mano,… icebo ca kwishiba,… citetekelo,… ifya bupe fya kuundapila,… ukutukute fisunguko,… ukusesema,…. ukushininkishe mipashi,… indimi isha misango misango,… ukwilule ndimi."

Paulo atukoselesha "ukufwaya amabupe ayacilamo", elyo ukulundapo atila, "ndemilange nshila cilamo" (1 Abena Korinti 12:31). Icipande ca kutemwa (1 Abena Korinti 13) icikonka pa cipande twafuma mukubelenga cakonkomesha ukuti "inshila iycilamo" ninshila yakutemwa. Elyo ukutemwa ci sabo cimo pa fisabo fya ku mupashi (Abena Galatia 5:22).

Ubufwayo bwesu kufwaya icisabo ca mupashi elyo nokuleko Mupashi apele amabupe "kukulinga nokufwaya kwakwe" (1 Abena Korinti 12:11).

5. KWISUSHIWA KWA MUPASHI PA PENTECOSHITO

Pa bushiku bwa Pentekoshito Mupashi atilwe ukwabula ukufilwa, ukufikilisha ubulayo bwa kwa Yesu:

"Mukapokelela amaka ilyo Mupashi wa Mushilo aisa pali imwe; elyo mukabe nte shandi… ukufikila nakumpele ye sonde." - Imilimo ya Batumwa 1:8.

Pa Pentekoshito Mupashi alengele abasambi ukulande mbila nsuma mu ndime sha lekana lekana, "ku fyalo fyonse pesamba lya mulu" (Milimo ya Batumwa 2:3-6).

Abasambi bamo bapalanya ukwisa kwa Mupashi ku kupona kwamfula yakwamba ne ya kulekelesha mu Paleshitani (Yoele 2:23). Ukupona kwa Mupashi pa Pentekoshito kwali nge "mfula yakwamba" iilenge mbuto ukumena nokupela umulyo ku cilonganino mu 'bunya' bwaciko.

6. IMFULA YE KUNTE NSOKE IYA MUPASHI

Ubusesemo mu Cipingo butweba ubushiku ubuleisa ilyo Mupashi wakwa Lesa ukapongolwelwa pa cilonganino ukupela amaka ku filundwa ukube nte (Yoele 2:28, 29). Imyaka iyingi yapita ilyo ilyashi lye pusukilo lyasabakanishiwa pe sonde. Ino ni nshita "yamfula yekunte nsoke" ukupisha ifisabo, ukuleka fisepwe: Ilyo Yesu talaisa, Lesa akapekanishesha abasambi ba cishinki aba kuya kumulu, ukupitila mukubapongolwelwa Umupashi. Bushe ulepokelela "imfula yakwamba: iya Mupashi iyo iipekanishisha icilonganino ku "mfula ye kunte nsoke" iya Mupashi? Bushe wikala umweo uwaisushuwamo Mupashi? Ilyo wapela amaka ya Mupashi, kuti waleka Lesa akubomfya ukusabankanya imbila yakutemwa kwakwe no kwisa kwakwe?

7. IFI FWAIKWA PA KUPOKELELA UMUPASHI

Pa Pentekoshite Mupashi alengele abo abomfwile mbila ukupunda ati, "Bamunyina tulecita shani?" (Milimo ya Batumwa 2:37).

"Petelo ayanswike ati, 'LAPILENI NO KUBATISHIWA, cila umo, mwishina lyakwa Yesu Kristu ku kulekelelwa imembu. ELYO MUKAPOKELELA UBUPE BWA MUPASHI WA MUSHILO.'" - Milimo ya Batumwa 2:38.

Ukulapila-ukufuma kulubembu no kupilibukila kuli Kristu - e cifwaikwa pa kupokelelo Mupashi. Pakupokelelo Mupashi, tufwile intanshi ukulapila nokupela imyeo yesu kuli Kristu. Yesu na o akonkomeshe ukumukonka nokumumfwila mu kuitemenwa nge cintu ci fwaikwa pakupokelela ubupe bwa Mupashi Wamushilo (Yohane 14:15-17).

8. UMWEO UWAISUSHIWA NO MUPASHI

Ilyo talasha icalo, Yesu aebele abasambi:

"…ukuti befuma ku Yerusalemu, lelo balinde ico Wishi alaile; atile, E cintu mwaumfwile kuli ine; ica kuti Yohane WENA ABATISHE KU MENSHI, lelo imwe MUKABATISHIWA KU MUPASHI WA MUSHILO." - Imilimo ya Batumwa 1:4, 5.

Lyonse Lyonse amalembo yalanga ukuti abena Kristui bafwile "baisushiwamo na Mupashi Wamushilo (Imilimo ya Batumwa 2:4; 4:8, 4:31, 6:3, 6:5, 7:55; 9:17, 13:9, 13:52; 19:6). Umupashi Wamushilo ulalenga umweo wa muntu wasumina ukuba uusuma pantu umweo uwaisulamo Umpashi ulasanga ubufayo bwakwa Kristu. Ilyo alelondolola umweo uwaisulamo umupashi Paulo apepelele oonse uwa sumuna ati:

"…Mpapato kuti, ku bucindami bwa bukata bwakwe, AMUPE UKUKOSHIWA AMAKA KU MUPASHI WAKWE mu buntu bwa mu kati; ku kuleka Kristu ekale mu mitima yenu pa mulandu wa kutetekela; ukuti, pa kuba abalimbwa kabili abakulwa mu kutemwa…. Nomba ku ULI NA MAKA YA KUCITA NO KUFUSHAKO UKUCILA IFYO TULOMBA ATEMWA TWELENGANYA, umwalola a maka yakwe ayabombela muli ifwe,.." Abena Efese 3:16, 17, 20.

Nga Frank Morris nentugululushi yakwe Buddy, na ifwe nga twa tungululwa no mupashi kuti twacita ifyakupapa. Ukuba no bufyayo ubupya elyo namaka ayapya kuti twaya kutanshi nokupama mukubombela shikulu.

Umweo uwa isula mo Mupashi kuti wapelwa kuli ba ifwe cila bushiku ukupitila mwi pepo elyo na mu ku sambilile cipingo. Ipepo litulenga ukuba mubwampano na Kristu, elyo ukubelenga icipingo cesu citulenga ukaba aba iluka pa mifwaile yakwe. Ifi filenga fyonse ifitucilikila kuli Kristu, ifilenga ena uku kana tupela icabupe cabula umutengo icili bupe bwa mupashi, ukufuma po. Ifi efyo tukula nokushe misango iibi. Abena Roma 8 itupela ubulondoloshi bwa mweo uwa isushiwamo na Mupashi. Belengapo nga cinga citika, elyo umone ne miku Paulo asontele ku "Mupashi" nga amaka ya mweo ya wa sumina.

Bushe walisanga ubusuma bwa mweo wa isushiwamo Mupashi? Bushe walisakamana ukubapo kwa Mupashi mu mweo obe? Bushe ulomfwa amaka ya mweo wa mupashi? Isula umweo obe kumaka ayapulamo pe sonde.