BUSHE LESA ICINE CINE ALISAKAMANA
UMWEO WANDI

Inshiku shimo icalo cilamoneka ubusuma kwati ulifye mu mulu. Ngawashibuka akacelo, wa pupwa ko no mwela uwalucelo, ilyo wa funya umutwe pansolokoto, wamona ne myengelele yakasuba ilebengeshima pamabula ya fimuti. Inshita shimo nasho shilenga umweo ukuba uwa sangalala kwati cibusa obe untu ulelaya ukuti mune shalapo, elyo wa umfwa nakalwimbo akasuma ako aka yana nefyo lulemoneka uwa nsansa ngo mwana umunono.

Lelo inshiku shimbi nasho shilenga icalo ukuba kwati caisulamofye ama chusho. Ilyo washibuka walolesha pafyo balemba muli mutende (amapela ya malyashi) wasa nga umutwe welyashi uleti nalelo abalwani nangu utupondo na ba pusha ama bomba, nabaice bamo na ba putuka amolu nangu ifilundwa fimbi ifya mubili, limbi wa umfwa ukuti umwaice umo natulika amenso. Umutwe welyashi umbi uleti kalya kapondo kaleipaya abantu na kepaya naumbi uwalenga ikumi. Imbi nayo aiti insala nangu mulamba nangula icikunkuma nacicitika kuli uyu musumba nangula icalo. Ishi nshita isho takuba nangu cimo icimoneka bwino.

Ngefi fyonse fipilibula nshi Bushe kuti twatila ati icalo cesu cisuma nangula iyoo Nga kanshi cinshi twabelapo Bushe ica cine Lesa alisakamana umweo wandi, nangula nalimo nabafye ngelino lya munshimbi limo ilyaba muli ci mashini.

1. LESA ABUMBILE ICALO ICA BULAMO UBUBI

Lesa nika bumba, kalenga wafintu fyone ukutendeka kuntanda ishibengeshima nga kasuba ukufika naku mapindo ya cipepelya Kwishiwi lya Mfumu umulu nafyonse ifyabamo fya pangilwe, ku mupu wakwe, pantu asosele nafyo fya citika, akambishe nafyo fya iminine ndi (Malumbo 33:6-9). Lesa ena alandilefye na fyonse fya konkele ubu fwayo bwakwe.

2. UKU BUMBA ICALO MUNSHIKU MUTANDA

"Munshiku mutanda imfumu yapangile imyulu ne calo, na bemba, nafyonse ifyabamo, lelo atushishe pa bushiku bwalenga cinelubali (7). Eico imfumu ya palile ubushiku bwe Sabata no ku bushisha." - Ukufuma 20:11.

Uwa muyaya, uwa maka yonse kabumba nga a pangile calo mukashitafye akanono Ukupitila kumupu wakanwa kakwe; Lelo Lesa asalile ukuti enga senda inshiku mutanda (6) ngalefwaya nga acitile muliba mineti mutanda nangu ba sekondi mutanda pantu kuli wene nga yali ninshita iya linga. Ibuku ilya kubalilapo muchipingo UKUTENDEKA lilanda pa fya bubumbo ifyo bwa lecitika cila bushiku mu mulungu wa bu bumbo. Chinshi Lesa ashalikisheko ukubumba munshiku mutanda?

"LESA APANGILE UMUNTU MU CATA CAKWE, mucata ca kwa Lesa emo ababumbile UMWAUME NO MWANAKASHI." - Ukutendeka 1:27.

Lesa apangile umuntu ukuba nga wene, abafwile ukutontonkanya, ukumfwa no kutemwa pamo nga wene. Umuntu onse abumbilwe mu cata cakwa Lesa.

Munshiku mutanda icalo caiswilemo nefimuti nefitwalwa fyonse pamo ne nama, elyo Lesa aletele Adamu, ukulingana no kutendeka 2:7 uwa maka yonse apangile Adamu ukufuma kwi loba. Ilyo Lesa aputilemo umupu wa bumi mu myona umuntu atendeke ukupema no kuba no mwelo. Lesa apele umuntu apangile mu cata cakwe ishina lyakuti Adamu ilyo ilipilibula ukuti Umwaume. No mwanakashi uwa kubalipo amupele ishina ilya kuti Efa ilipilibula ukuti UBUMI (Ukufuma 2:20, 3:20) kabumba mukalamba acimwene icayana ukuti umuntu abe no wa kumfwana nankwe.

Ukufuma fye mu minwe ya kwa kabumba, Adamu na Efa bonse balangilile icata cakwe (Lesa). Lesa nga lefwa ya nga apangile abantu aba pamo nga fimashini ifyta kuti file enda no kulanda lelo ukwabula ukutontonkanya. Nga bala enda mwibala lya Edeni no kumulumbanya. LELO Lesa alefwaya ukwampana no kumfwana ukwa pwililika. Fimashini ifyo beta ati amaloboti; filalanda, filamwentula no kubomba incito ishalekana lekana, lelo tafya kwata ukutemwa. Lesa atupangile ifwe mu cata cakwe, no kutubikamo amaka ya kutontonkanya elyo no kusala; elyo no kwibukisha, ukumwibukisha pamo no kumutemwa. Adamu na Efa bali abana bakwa Lesa abo abali abatemwikwa kuli wene.

---

UMULUNGU WA BUBUMBO

Ubushiku bwa kubalilapo: Lubuto, ukukonkapo akasuba no bushiku
Ubushiku bwa cibili: Ulwelele
Ubushiku bwa citatu: Umushili pamo ne finsabwansabwa
Ubushiku bwa cine: Akasuba pamo no mweshi
Ubushiku bwa cisano: Ifyoni pamo ne sabi
Ubushiku bwa mutanda: Umushili pamo nenama elyo no muntu
Ubushiku bwa cine lubali: Isabata

---

3. UBUBI BWAISA MUCHALO ICALI ICISUMA

Adamu na Efa bali kwete fyonse ifyo ifya ku ba sansa musha. Bali no bumi ubusuma, imikalile yabo mwibala lya Edeni iyali enganda yabo mu calo cilya (Ukutendeka 2:8, 1:28-31) Lesa alibalaile abana pamo namano ya kcita ifintu ifyalekana lekana, pakuti bena bengaba abasangalala muncinto shabo shonse isha maboko yabo (Ukutendeka 1:28; 2:15) Inshita nenshita balemonana na kabumba wabo icinso ne cinso. Tabakwete ubulanda, uku sakamana, umwenso nangula amalwele tayalipo munshiku shabo shilya isha kubalilapo mu bwikalo bwabo.

Nge calo caishile pilibuka shani munshita fye inono, pa kuti kube ukucula na masanso? Nga twa belenga Ukufuma 2 ne cipande ca citatu (3) twalasanga umulembe wafyo ububi bwaingile mucalo cesu. Mubelenge ama capitala aya munshita yenu. Mu bwipi ifi efilimo. Ilyo Lesa na pange calo icisuma, umulwani aishile mwibala lya Edeni mukwisa tunka Adamu pamo na Efa ukuti bena baleke ukumfwila Lesa kabumba wabo. Lesa aebele Adamu na Efa ukuti bekalya ko ku cimuti icali pakati kebala lya Edeni ico icali no kubelenga ukwishiba ubusuma no bubi nga balileko. Kabili bafwile no kutaluka ko, pantu ubushiku bakalyako bakafwa.

Lelo ubushiku bumo Efa aile aleyendauka mwibala mupepi na ku cimuti babindilweko. Umulwani bwangu bwangu atendeke ukulanda kuli Efa atile Lesa alibepele ubufi; Kabili nga cakuti walyako ta wafwe walaba nga Lesa wine. Ukuba na mano elyo walaishiba icisuma pamo no bubi. Iceshamo ba Efa balya elyo na Adamu wine nao alile; uyo uwaishibe ubusuma bweka bweka, asuminishe shetani uku mubepa, elyo bonse balile icitwalo icabindwa - icilepili bula ukuti ba pulile ubwampano ici cetekelo ne cumfwilo kuli Lesa.

Lesa apekenye ukuti Adamu na Efa bakateke pamo nga ba kasunga bakwa Lesa pafintu fyonse ifyo apangile (Ukutendeka 1:26) Lelo pa mulandu wakuti bali lufishe ici cetekelo muli Lesa no kusala umulwani ukuba intungulushi yabo, balufishe umupaka wabo. Ilelo umulwani aleti icalo cakwe kabili ale esha namaka yonse ukuti enga lenga abantu ukuba abasha bakwe. Kwalibe inshita ishingi ilyo tusangwa tulecit ifintu ifya kuisekesha, nangula uku itemwa, limbi nalyo tulaba abankalwe ilyo tufwile ukuti twinga ba abantu abasuma; chinshi? Mulandu wakuti uyu umulwani ushimoneka chibanda, abomba ukuti alenge ifwe tufilwe mumisango iisuma.

Lintu mwalabelenga capitala ca 3, mwibuku lya Kutendeka, mwalasanga ukuti ubupulumushi bwalengele Adamu na Efa ukufisama ukufuma kuli Lesa pa mulandu wa kutina. Ubupulumushi bwa yandatile pa cibumbwa conse. Imyunga ya moneka pamo na maluba. Umushili watendeke ukulangauka pamulandu wakukana kwata amenshi ayengi,nenchito nayo ya tendeke ukuba icisendo. Amalwele yatendeka ukulapona panshita mushenekele. Umufimbila, ubukanami ubupondo, fya fula no kulenga yafula amacusho pa muntunse. Necakubipisha icaponene pamulandu wa bupulumushi nimfwa.

4. UYU WINE MULWANI NANI UWALENGELE CALO CANDATILWE NO BUPULUMUSHI?

Ali ni KEPAYA UKUFUMA PABUTENDEKO,… tamwaba icine muliwene. Nga abepa ena alanda ubufi aishiba, pantu wabufi kabili TATA WABUFI John 8:44. Ukulingana na Yesu, Satana entuntuko ya bupulumushi pano isonde Tata wa bululumushi eico e payila no kabepa. Thomas Carlyle, injishi kweba ya chingeleshi, bushuku bumo asendele Ralph Waldo Emerson mumisebo ino iyabela ku kabanga kumpela ya musumba wa London. Ilyo lintu baleyenda umutalalila, ukumona ubupulumushi no bubi ubo ubwabashingulwike, Carlyle aimishe ishiwi no kwipusha umubiye ati Bushe wa sumina mu mulwani nomba?

5. BUSHE LESA ALIBUMBILE UMULWANI?

Awe Lesa musuma tenga bumba umulwani. Lelo icipingo cilanda aciti umulwani (shetani) pamo na bangeli abo abepele, balufishe incende yabo mumulu, no kwisa pano calo cesu.

Elyo mwali ubulwi mumulu. Mikaeli naba ngeli bakwe ba lwile ne chiswango, elyo ICISWANGO NABANGELI BACIKO balwishishe. Lelo ta cakwete amaka, elyo ba LUFISHE INCHENDE MUMULU. Iciswango caposelwe panshi, iyo nsoka nkote iitwa umulwani nangula Satana, uyo ulenga icalo conse ukuluba. Aposelwe pa calo pamo nabangeli bakwe, (Busokolo 12:7-9).

Nga shetani (Satana) aisangile shani ku mulu?

Wali uwasubwa pamo ngo mungeli wakulonda, eico na kusubile (ubikwapo iminwe). Wali pa lupili ulwa mushilo lwa kwa Lesa; Tawakwete UBUBI MUMWEO OBE ukufuma pabushiku wa pangilwe ukufika ilyo UBUBI BWASANGILWE MULI IWE (Esekele 28:14,15).

Lesa tapangile umulwani iyo, apangile Lucifer umungeli uwapwililika uwabulamo ububi, umo uwabangeli uwali intungulushi, yabangeli uwa leiminina mupepi ne cipuna cakwa Lesa. Lelo acitile ubupulumushi ububi bwasangilwe muli wene; Atamfiwe mu mulu no kwisa ilenga ukuba ifibusa fya kwa Adamu pamo na Efa asangwike umulwani uwabipisha ku muntunse.

6. CINSHI CALENGELE LUCIFER UMUNGELI UWAOLOLOKA UKU CITA UBUPULUMUSHI?

"Nga WAWA SHANI UKUFUMA KUMULU, O welutanda lwa ka celo we mwana wa ku macha WA POSWA PANSHI PACALO…. Watile mu mutima obe, nalaimina umulu no kusumbula icipuna candi pa mulu wantanda sha kwa Lesa; NKABA PAMO NGO MUKULU WINE." - Esaya 14:12-14.

Ico cibumbwa icaishileba shetani, pakutendeka ali ni Lusifa icilepilibula ukuti ULUTANDA LWA KASUBA; nangu uwabengeshima. Mu mutima wa uyu mungeli mwaiswile ifilumba elyo atendeke na mapange yakwe. Ulubuto lwa filumba lwa tendeke ukukula ukuti enga poka icipuna ca kwa Lesa. Lusifa alibombeshe na maka sana pakuti engongola ifibumbwa fimo ifya mu mulu. Cintu cayanguka ukwelenganya ifyo Satana alecita ifikansa ukuti Lesa paliba fimo ifyo afisa, ukukana beba, no kutila uyu Lesa tafwaya ukubapela insambu, elyo kabili ni Lesa ushisakana mu mitekele yakwe. Asalwile uyo uo imibele yakwe ilanga ukutemwa.

Bushe ubulwi bwine ubu bwapwile shani kumulu?

Umutima obe waiswilemo ifilumba…. Eico na kuposele pa calo Esekele 28:17 Ifilumba fya pilibwile uwali umungeli mukalamba ukwaluka umulwani nangu Satana. Nomba pa kumona ukuti umutende no bwampano mumulu bwa sungwa bali muposele panshi pamo neciputulwa cimo icabangeli abo aba mukonkele mu kwimina ubufumu bwa kwa Lesa, eco ba mu tanfishe (Busikololo 12:4, 7-9).

7. CHIBINDA WABUPULUMUSHI NINANI

Chinshi icho Lesa tabumbile umuntu uu shingolungana? Pantu abumba uwamusango uyo ngatakwaba bupulumushi mwisonde lyonse. Kwena Lesa alefwaya abantu abo engampana nabo mukufumaluka ukwafikapo. Echo Lesa abumbilyo muntu muchipasho chakwe (Ukutendeka 1:27). Ichi chilapilibula ukuti tuli bantungwa mumitontonkanishishe. Kuti twasalo kutemwa Lesa nelyo kushimutemwa.

Lesa apala abangeli nabantunse abamunkulo shonse umupashi wachifyalilwa pamo na maka yakwisalila icho umwine alefwaya. Saleni ilelo untu mulefwayo kubombela (Yoswa 24:15).

Lesa alekambisha abantu, bantu abumbile muchipasho chakwe, kusalo kuchita chisuma pantu balikwata amaka yabwishibilo ayabeba ifyo inshila yakwa Lesa yaba iya wama elyo no kubeba ukufuma kumichitile yabubi, pantu bali sokwa nokwishiba ifya chilambu cha bupulumushi pamo nabuchintomfwa. Kano fye ilyo twakwata amaka yabwishibilo, elyo twingasala chisuma kabili elyo twingaba nobwishibilo ubwashika ubwakutemwisha Lesa. Umuntunse eka uwakwata amaka yakutontonkanya no kusala eungomfwikisha icitemwiko icacine Leza Lesa akabile ukubumba abantu abangomfwikisha no kutasha imibele yakwe, ukuya kuli Wene no kutemwa, no kwi sula ukutemwa bambi. Lesa alefwaya ukwakanya ubutemwe bwakwa cakutila tasakamene ukuti enga bumba abangeli nabantu, no kubapela amaka ayakusala. Alishibe ukutila kambi akasuba umo pali abo yabumbile alino kusala ukukana mubombela. Satana ali ecibumbwa cakubalilapo muchalo chonse ukusala chintu icishaibipila chakupondokela Lesa. Eicho ulubembu lwatapile pali ena (Yohane 8:44, 1 Yohane 3:8).

8. ULUPANDA LWALIBA NAMAKA YAKONAULA UBUPULUMUSHI

Chinshi icho Lesa taonawilila Lucifer ilyo ubulwele bwabupulumushi tabula andatila? Lucifer alisushishe ubusuma bwabuteko bwakwa Lesa. Ali bepeshe Lesa ubufi: Nga Lesa alipeye Lucifer palya pene, abangeli ngabatumikila Lesa mumwenso, Ukuchila mukutemwa. Ichi nga chalyanshishe ubufwayo bwakwa Lesa buntu akwete pakupanga muntu, ubwakumupelo kwisalila. Nga abantu baishibe shani ubusuma bwa kwa Lesa? Lesa alipele Satana inshita yakuchita ifyo alefwaya umwine. Emulandu wine amusuminishe ukutunka Adamu na Efa.

Chino chalo chaba apakumwena uwabulamba apo imisango yakwa Satana nemibele yabuteko bwakwe pamo nemibele nemisango yabuteko bwakwa Lesa fyabikwa palwalala mukupashanya ukumonapo uwachishinka ninani? Kabili ninani afwilyo kuchetekelwa? Kamfutu ni Lucifer. Nachibule nshita iyitali sama ku bantu bapanwesonde ukushininkishomupwilapo ifyabonaushi bwakwa Satana ifyo bwaba. Lelo mukupelekesha umuntu onse akaimwena ukuti ichilambu chalubembu nimfwa elyo icha bupe chakwa Lesa mweo wa muyaya ya muli Yesu Kristu shikulwifwe (Bena Roma 6:23).

Umuntu onse pano isonde alesumina ukuti Ikulu kabili yakupapa imichitile ya mnfumu Lesa mukulu. Ya cine kabili ya chishinka inshila shobe, imfumu ya nkulo ne nkulo, inko shonse shikesa tota iwe pantu imichitile yobe iya bololoke naimoneka (Busokololo 15:3, 4).

Ilyo abantu bakapwa ukwishiba ubusungu bwa bupulumushi, pamo na mapange aya bonaushi aya kwa Satana lyena Lesa akonaula Satana pamo no bupulumushi. Lesa akonaula na bonse abatalama no kukana ichikuku cakwe, no kwikatilila mu mibele ya kwa Satana. Lesa ali uwa fwaisha ukuti enga fumyapo ubu bwafya bwa bupulumushi, pamo no kuchula, nga cakuti twa fwaya ifwe ukuti achite ifyo. Nomba alelindilila ukufikala akachita ichi umupwilapo, elyo no ku mona ukuti ubuntungwa buntu twakwata bwa chingililwa kabili no kumona ukuti ububi tabubwelele na kabili. Lesa alilaya ukonaula ubupulumushi umuyayaya na suka umulu pamo no chino calo no mulilo Mukusuna ubulayo bwakwe kuti twa lolesha kuntanshi ya mulu upya ne calo icipya, umushi wa abo abololoke (2 Peter 3:10, 13) ububifi bonse ta bwakasangwe mo muli cilye icalo. Icilambu ca bupulumushi chikamoneka apabuta tutu, kabili uku kanaba ne chumfwilo kuli Lesa chikalenga ukuti cikabe entuntuko ya bonaushi bwakwa Satana pamo no bupulumushi umupwilapo.

"Apo abana ba kwata umubili no mulopa uyo untu (Kristu) afyelweko mu buntunse pakuti enge sa uyo uwakwata amaka yamfwa, uli mulwani no kwisa lenga bonse babe abantungwa mu myeo yabo abo abali abasha pa mulandu wakutina imfwa." - Ba Hebele 2:14, 15.

Pa Lupanda abangeli, elyo nefyalo fimbi ifi shakumineko kubupulumushi, bamwene imitukuto yakwa Satana iya bukabepa, na bukepaya. Palya (Satana) asokolwele imibele yakwe apabutatutu ilyo a ongwele abantu pakuti bengimina umwana wakwa Lesa uwakaele pakuti benga mwikata no ku mwipaya. Abekashi ba pano isonde nabo ba mwene bumpelwa amano, nobumkalwe bwa bupulumush ifyo bwaba. Ulumpanda kabili lwa sokolwele imilimo yakwa Satana kabili nefyo Lesa akesa onaula Satana nabo bonse aba ikaikatilila kubupulumushi bakeshiba no kulanda ukuti Lesa wa chine. Imfwa yakwa Yesu pa lupanda ya sikolwele amapange yakwa Satana nafintu alefwaya uku cita ku muntunse (Yohane 12:31, 32). Ulupanda lwasokolwele Kristu ifyo aba ukuti ni kapususha wa calo conse. Pa gologota epo amaka ya kutemwa yamoneke ukulwishanya namaka yakutemwa ukuteka. Ulupanda lwaletele ubwishibilo bwa kutemwa kwa kuipela ukwa kwa Lesa nefyo achita pamitukuto ya kwa Satana, ubupulumushi elyo naba mpula mafunde bonse abaume na banakashi.

Nipalupanda epo Kristu atulangilila apabuta ifyo Lesa atutemwa nefyo achimfishe Satana. Inkondo yalipo yakutila nani alateke icalo ni Kristu nangu Satana. Elyo ulupanda lwa kakulwile ulu lubuli ukwanshita shonse afwile ukuba ni Kristu uku cila pali fyonse. Bushe nausanga ubwampano no mupusushi uwa fwile ukuti engesa tulanga ukutemwa kwakwe uko ukushinga pashinishiwa nangula ukupilibulwa.

Bushe uleumfwa shani pali uyo uwaishile pano isonde no ku fyalwa ngo muntu, no kufwa imfwa iyo twali no kufwako, no kwisa pususha iwe ukufuma ku cilambu cabupulumushi? Bushe kuti wakonteka icinso cobe nomba line no kutasha Yesu, elyo no kumwipusha ukuti engesa muli iwe noku tendeka ukutungulula umweo obe?