Ka Jingbuhrieh Jong Ka Jingkmen

Ha u 1943, ka kynhun shipai Japan ka la hukum da ki spah ngut ki nong American bad European "ki nongshun ka jaitbynriew" sha ka kut ban ap da ki nong sharai bad ki atiar ban siat ia uno uno uba pyrshang ban phet na China's Shantung Province. Ki hap ban shah shitom bun bun bnai ka jingpynthait, ka jingsngew lehnohei, ka jingkhapngiah, bad ka jingtieng.

Ka jingiapher jingmut, jingdom, ka jingiakajia kaw kaw ki la nangbun.
Hynrei ia uwei u briew la iathuh da ki ba la shah set hangta, "khlem artatien u dei u briew uba la kwah da baroh, uba la burom eh bad la ieit eh hapoh ka kut baroh" ___ U Eric Liddall, u mishonary na Scotland.

Kawei ka kynthei dakaid ha Russia ka pynkynmaw hadien, ba dei tang u Liddell uba la kloi ban iarap khlem dawa ei ei na ka. Haba ka wan nyngkong sha ka jaka sah jong ka, u la iarap pynshna almari ia ka.
Uwei pat u briew u kynmaw, "u don ka rukom pyndanda ne pynrkhie jai jai ban pynjem ia ka jingbitar."

Ha kawei ka jingialang ba la iadom jong kita kiba shah set, baroh baroh ki la dawa ba dei ban don mano mano ban leh ei ei ia ka jingbymshongkhop ki khynnah samla kiba hap ha ka jingshitom. U Liddell u la wan da ka jingshembuit. U pynbeit da ka jingialehkai, shna jingshna, bad ki klass ia ki khynnah rit bad u da pynlut por janmiet bad ki.

U Liddell u la ioh nam bad burom ha ka 1924 Olympic, u ioh da ka khusnam ksiar ha ka jingiaphet thong ba 400 mitar. Hynrei ha kata ka kut ba khapngiah briew u la pynpaw ia lade kum u nongjop ha ka jingiaphet Khristan, u da ioh ia ka jingiaroh jong kiba long riewpyrthei. Kaei kein kaba la pynlong ia u u briew uba kyrpang haduh katta katta? Phin jin da la lah ban shem ia ka barieh jong u ha ka por bam man ka step. Kata ka dei ka por mynba u iaid kynjing jar jar lyngba ki briew kiba dang iohthiah, u shong ha ka miej, bad pynmeh da i sharak barit ban iohi ia ka ban thoh bad ia ka Baibl. U Eric Liddell u wad jingaiei bad bor man ka sngi ha ka spah jong ka ktien U Blei.

1. KA NONGIALAM IA KA JINGIM KHRISTAN

Ia ka Baibl la thoh kum ka kitab nongialam ia ka rukom Khristan. Ka dap da ki jingiathuhkhana ia ki briew kiba shisha kum ma ngi kiba iakynduh ia ki juh ki jingiakop kiba ngi ia kynduh man ka sngi. Ban tip ia ki briew jong ka Baibl __ ki jingkmen bad ki jingsngewsih jong ki, ki jingeh bad ki bok ki lad ba ki don __ ka iarap ia ngi ban long ki Khristan kiba la rangbah bha.

U Dabid u nongrwai Salm u pyni ia ka jingshaniah ha ka Ktien U Blei man ka sngi da kaba ianujor ia ka bad ka jingshai:

"Ka ktien jong me ka long ka sharak ia ki kjat jong nga bad ka jingshai ia ka lynti jong nga." Salm 119:105.

Ka jingpynshai ba ngi ioh man ka sngi na ka Baibl ka pynshai ia ka jait jingim kaba kumno ba ngi dei ban don ha ka jingsan ba kynja mynsiem. Nalor baroh, ka Baibl ka pynpaw ha ngi ia U Jisu, U Jingshai jong ka pyrthei. Ka jingim ka don jingmut tang haba U Jisu u tyngshain ha ka.

2. KA JINGIALONG LOK KABA PYNKYLLA

U Khrist U kwah ba ka Baibl kan long kaba shisha kum ka shithi ba phi ioh na i lok bajan eh.

"Nga khot ia phi ki lok, namar ia kiei kiei baroh kiba nga la iohsngew na U Kpa jong nga, nga la pyntip ha phi." Ioannis 15:15.

U Jisu U kwah ia kaba bha tam na ka bynta jong ngi. Ka ktien jong u ka ialam ia ngi sha ka jylli kaba hapoh jong U Blei: Kito kiba u shaniah bad kiba u sneng u kraw da lade.

"Nga la iathuh ha phi ia kine kiei kiei, khnang ba ha nga phin ioh ka jingsuk." Ioannis 16:33.

Khnang ba ngin ioh mad ia kane ka jingsuk, kata ka jingiadei baskhem bad U Jisu, ngi donkam ban pule ia ki shithi ba u phah sha ngi. Ka Baibl ka dei kum kata: Ka shithi na bneng. Wat leit ieh ia kito ki shithi khlem pule. Ka khubor ba pynkylla ba phi donkam ka don ha ka Ktien.

Hangne ka don kawei ka jingphla shaphang ka jingktah jong ka Baibl: "Nga donkam jingiarap, bad nga la shem ia ka ha U Jisu. Ia ki jingduna baroh la pyndap, ia ka jingthngan ka mynsiem jong nga la pyndap; ka Baibl ha nga ka dei ka jingpynpaw ia U Jisu. Nga ngeit ha U Jisu namar ha nga U long U Nongpynim bakynja blei. Nga ngeit ia ka Baibl namar ba nga la shem ia ka sur kren U Blei ia ka mynsiem jong nga." The Ministry of Healing, p. 461.

3. KI JINGIALAM BAN IM HA KA BAIBL BAD KI SHIPHEW HUKUM

Ka jingpeit lyngkot ha ki 10 hukum kan iarap ia ngi ban sngewthuh balei ba ma ki bad ka Baibl ki long ka nongrim kiba donkam eh ia ka jingim babha.

Ki hukum ki hap ha ki ar bynta. Ki saw tylli kiba nyngkong ki pynshai ia ka jingiadei jong ngi bad U Blei, bad ki hynriew kiba khatduh ki pyni ia ka jingiadei bad ki para briew. La shem ia ki ha ki Eksodos 20:3-17.
Ki ar tylli ki hukum kaba nyngkong ki iathuh lyngkot ia ka jingiadei jong ngi bad U Blei bad ia ka jingmane ia U.

I. "Men ym ioh kiwei kiwei ki blei nalor jong nga."
II. "Men ym thaw bleithaw ia lade, men ym dem men ym shakri ia ki. . . ."
Ka hukum balai bad basaw ka pyni ia ka jingiadei jong ngi bad ka kyrteng U Blei ia ka sngi bakyntang jong U.
III. "Men ym ong thala ia ka kyrteng U TRAI Uba U Blei jong me. . . ."
IV. "Kynmaw ia ka sngi Sabbaton da kaba sumar khuid ia ka. Hynriew sngi men trei bad leh ia ka kam jong me baroh, hynrei ka sngi ka bahynniew ka long ka Sabbaton ia U TRAI Uba U Blei jong me. . . ."
Ka hukum ba 5 bad 7 ka iada ia ka jingbha ka longing.
V. "Burom ia la u kpa bad ia la ka kmie. . . ."
VII. "Men ym klim."
Ki hukum 6, 8, 9 bad 10 ki iada na kaba pynsniew ia ka jingiadei ha ka imlang sahlang.
VI. "Men ym pyniap."
VIII. "Men ym tuh."
IX. "Men ym sakhi lamler ia la u para marjan jong me.
X. "Men ym ikwah ia ka ing u para marjan jong me. Men ym ikwah ia ka tnga u para marjan jong me. . . lymne ia kaei kaei kaba dei ka jong u para marjan jong me."

Ki shiphew hukum ki pynpaw ia ka jingiadei jong ngi sha U Blei bad sha ki para briew. Ki long ki dak jong ka rukom im U Khristan.

4. KABA U JISU U LA ONG SHAPHANG KI SHIPHEW HUKUM

Ha kawei ka sngi katba U Jisu U dang hikai ia uwei u samla uba shitrhem uba wan mareh sha u bad kylli, "Ko Nonghikai, kaba bha aiu nga dei ban leh ba ngan ioh ia ka jingim bymjukut?" (Mathaios 19:16). U Khrist u iohi ba u ialeh bad ki jingeh jong ka spah bad u ai jingmut ia u ba un die noh ia ka jingdon jong u bad sumar ia ki hukum." (dkhot 17).

Uta u samla u pyrshang ban pynphai sharud ia ka jingpyni jong U Khrist ia ki jingeh jong u da kaba kylli kano ka hukum u mut. U Jisu U iathuh katto katne na ki 10 hukum (dkhot 18,19).

Khatduh uta "u nongsynshar samla bariewspah" u la phai noh da kaba sngewsih (dkhot 20-22). U lah ban ia mynjur tang ha ka jingpyrkhat ia ki hukum, hynrei um lah ban kohnguh ia ka mynsiem jong ka hukum da kaba iehnoh ia ka jingim ba khwan myntoi jong u.

Ki 10 hukum ki pyni ha ngi ia ki pud hapoh ka jingiadei kaba bha, bad U Blei bad ki para briew ruh, ka lah ban san. U Jisu U kdew sha ka jingkohnguh kum ka lynti sha ka jingkmen bashisha:

"Lada phin sumar ia ki hukum jong nga, phin ioh iaineh ha kata ka jingieit jong nga; kumba nga kein nga la sumar ia ki hukum U Kpa jong nga, bad nga la iaineh ha ka jingieit jong U. NGA LA IATHUH IA PHI IA KANE ba ka jingkmen jong nga kan ioh long ha phi bad ba KA JINGKMEN JONG PHI KAN LONG KABA DAP." Ioannis 15:10,11.

5. KA JINGIALAM SHA KA JINGIM BASUK

Ka kitab u Eklesiastes ka dei ka jingai jingkhein jong ka jingwad u Solomon ia ka jingsuk. U la buh jingkynmaw ia ka jingwad jong u ia ka jingsuk ha ka spah pyrthei: ki ing pakidulan, ki kpersoh wain basei soh, ki kper ba itynnad, bad ki kper soh bathiang. U pynbun da ki shakri shakor. U la shem ia lade uba la kersawdong da kiei kiei ki jong kane ka pyrthei kiba u briew u lah ban kwah. Hynrei ka jingsuk ka kiar na u, bad u la thoh:

"Ynda kumta nga la jngoh ia ka kam baroh ba ki kti jong nga ki la leh, bad ia ka jingtrei ba nga la trei shitom; te ha khmih, baroh ka long kaba thala bad kaba beh ia ka lyer, bad ym shym la don ka jingmyntoi hapoh ka sngi." Eklesiastes 2:11.

U Solomon u la phai nangta sha kaba wad ia ki jingsngewbha jong ka pyrthei ba u kyrmen ban shem jingsuk. La ialam bakla ia u da ka wain, ki kynthei, bad ki jingrwai. Ka jingpynkut jong u:

"Ka jingthala jong ki jingthala, ong u nongiathuhkhana; baroh ka long kaba thala!" Eklesiastes 12:8.

U Solomon u la mad shisien bad u la iohi ba U Trai U long uba bha. Katba u ianujor ia ka jingim bamynshwa jong ka jingkohnguh ia U Blei bad ka jingiabeh kulmar ia ka jingsuk ha kiei kiei ki jong ka pop, ka jingshem jong u ka long:

"Kane ka long ka jingkyllum; ia baroh la iohsngew: Sheptieng ia U Blei, bad sumar ia ki hukum jong u; namar kane baroh ka long ka kamram u briew." Eklesiastes 12:13.

U Solomon u la sngew ba u lah ban shem ia ka jingsuk lyngba ka surok ba lyngkot ha ka jingim riewkhlaw. Sha ba jan kut ki sngi ka jingim um banse ban phla ba u la bakla. Ban pyllait ia kiwei na kita kijuh ki jingbakla u la thoh:

"Uta uba sumar ia ka ain, suk uta kein." Proberb 29:18.

6. KI SHIPHEW HUKUM KI NONGIALAM BADONKAM EH KA TESTAMENT BATHYMMAI

Ha ka Testament Bathymmai, U Jakob u phla:

"Namar jar uban sumar biang ia ka hukum baroh kawei, un jynthut tang ha iwei, u la jia long uba rem noh na ki baroh. Namar uta uba ong wat klim, u la ong ruh wat pyniap. Te lada men ym klim, pynban me pyniap, me la jia long kein u nong palat ia ka hukum. Kumta to kren phi, bad kumta to leh phi, kum ia ki ban sa bishar da ka hukum ka jingpyllaitluid." Jakob 2:10-12.

U Charles Spurgeon, u nongialap bakhraw jong ka Balang Baptist ha kane ka spah snem kaba la leit noh u pynbna: "Ka ain U Blei ka dei ka ain bakyntang: kaba khuid, ba kynja bneng, bajanai. . . . kam dei kaba bun than, kam dei ruh kaba khyndiat than, hynrei ka bymlah ban ia nujor bad kaei kaei ruh bad ka jinglong bajanai jong ka ka long ka sakhi ba ka dei ka ain U Blei."

U John Wesley, uwei na ki nongseng ia ka Balang Methodist, u la thoh ia kane shaphang ka jinglong ba iaineh jong ka ain: "Ka jinglong babha ki shiphew hukum. . . U Khrist um shym la weng noh. . . . Iwei pa iwei i bynta jong kane ka ain i dei ban iaisah halor u khun bynriew ha ki arta baroh." __ Sermon, vol. 1, pp 221,222.

U Billy Graham, u nongialap uba ka pyrthei ka la burom eh, u niew burom bha ia ki 10 hukum ba u la thoh ruh ia kawei ka kot shaphang ka jingdonkam jong ki ha ki Khristan.

7. KA BOR BAN KOHNGUH

Ka Baibl bad ki 10 hukum ki dei ki nongialam ki bym kylla, kiba donkam eh, bad kiba janai sha ka jingim basuk. Pynban ki dohnud ki dang don ha ka jingialeh. Kawei ka briew ka pynpaw kumne: "nga ngeit ki 10 hukum ki dang dawa ia ka jingkohnguh, nga sngewthikna ba kaba sumar ia ki kan ialam sha ka jingsuk. Nga la pyrshang ia ka babha tam jong nga ban sumar ia ki, hynrei ngam lah ban leh ia kata. Bad nga la sdang ban ngeit ba ym don mano mano ba lah."

Ka jingthmu ne ka jingpynnoh jong u briew ka doh ka dei ban pyrshang ban im ka jingim kaba kohnguh ia ki hukum U Blei. Hynrei ha kaba jubab kum ia kata ka jingpyrshang, man ka teng napoh ka dohnud baiong jong u briew ka wan ka jubab ba sngew lehnohei, "Ngam lah ban kohnguh! Balei? Namar:

"Naba kata ka jingiai mut brai ka jong kata ka doh ka long ka jingshun ia U Blei; namar kam pynhapoh ia lade ia ka hukum U Blei, lymne shisha kam lah kein." Rom 8:7.

Kaei ka jingthmu jong ki shiphew hukum?

"Namar da ka hukum la long ka jingtip ia ka pop." Rom 3:20.

Ka kam jong ka ain ka long ban ialam ia ngi sha ka jingsngewthuh ba ngi long ki nongpop kiba la jah bad ngi donkam ia U Nongpynim:
"Kumta kata ka hukum ka la long ka nonghikai jong ngi ban ialam ia ngi sha U Khrist, khnang ba yn pynksan ia ngi da ka jingngeit" Galatia 3:24.

U Jisu u long ka jubab! Shisien ba ngi la dem rit ha ki kjat U Jisu ha ka jinglong ba khlem jingkyrmen, da ka jingngeit ngi lah ban iohjingmap ia ki pop bad ia ka bor na u ban kohnguh ia ki hukum.

8. KA JINGKOHNGUH BAIEIT IA KI 10 HUKUM

Jisu U iathuh ia ngi ba ka jingkohnguh ka mih na ka jingieit:

"Lada phi ieit ia nga, sumar ia ki hukum jong nga." Ioannis 14:15.

Lada ngi ieit ia U Blei, ngin kohnguh ia ki saw tylli ki hukum kiba nyngkong kiba iathuh ia ka jingiadei jong ngi bad U Blei; bad lada ngi ieit ia ki briew, ngin kohnguh ia ki hynriew kiba iathuh ia ka jingiadei bad ki para briew.

U briew uba iuhroit ia ki shiphew hukum u leh pop.

"Uwei uwei baroh uba iaileh ia ka pop, u iaileh ruh ia ka jingpalat hukum, te ka pop ka long ka jingpalat hukum." I Ioannis 3:4.

Hynrei ainguh ia U Blei, ngi don u Nongpynim uba la wan sha kane ka pyrthei bad iap, la pynmih pat ia u, bad mynta u im na ka bynta kawei ka jingthmu:

"Bad phi tip ba la pynpaw ia u khnang ba un da ioh kit noh ia ki pop jong ngi; bad ka pop kam don ha U." (dkhot 5)

U Nongpynim jong ngi U map bad u weng ia ka jinglong pop jong ngi (I Ioannis 1:9.) Nangta u kular ban ai ia ngi ka jingieit jong u ban ieit ___ ka dawai bakhraw ban ialeh pyrshah ia ka jingim bakhwan bad bapop:

"Haba ia ka jingieit U Blei la theh iar noh buk buk ha ki dohnud jong ngi da U Mynsiem Bakhuid, ia uba la ai noh ha ngi." Rom 5:5.

Ngim don kata ka bor ha lade hi ban sumar ia ka ain U Blei. Ia ka jingieit U Blei "la theh noh. . . ha ki dohnud jong ngi" ka dei tang kata ka jingkyrmen jong ngi.

9. KA JINGAIEI U BLEI BAD KA JINGKOHNGUH IA KA AIN

Ka jingpynim ka dei ka jingai. Ngim lah ban kamai ia ka. Ngi lah tang ban shu pdiang ia ka da ka jingngeit. Ngi iohpdiang ia ka jingpynksan (la iasuk bad U Blei) kum ka jingai, tang lyngba ka jingngeit namar ka jingaiei U Blei.

"Namar da ka jingaiei la pynim ia phi, da ka jingngeit kein; kata ruh ym na phi hi; ka long ka jingai U Blei __ ym da ki jingleh, ba uno uno ruh un ym ioh ban sngewsarong." Ephesos 2:8.

Ngim lah ban sumar ia ki hukum da ka jingpyrshang la jong __ ka bor la jong. Ngim lah ruh ban ioh jingpynim da kaba sumar ia ki 10 hukum. Hynrei haba ngi wan sha U Jisu da ka jingngeit bad kaba pyndem lut ha U, ia ngi la pynim, ka jingieit jong u ka pyndap ia ki dohnud jong ngi. Kum ka jingmih na kane ka jingaiei blei bad ka jingpdiang, ngi kwah ban bud ia u bad kohnguh ia u da ka bor ka jingieit jong u ha ki dohnud jong ngi. (Rom 5:5).

U Paul u ban jur ia ka jingbym larkam jong ka jingpyrshang briew bad u kdew ba ngim long hapoh ka hukum kum ka lad ban ioh jingpynim, hynrei "hapoh ka jingaiei."

"Kumno te? Ngin iai leh pop, naba ngim long hapoh ka hukum, hynrei hapoh ka jingaiei? Em, ym kumta." Rom 6:15.

Balei? Namar ia ka dohnud ba la pynkhih da ka jingieit ka pynmih ia ka jingim jong ka jingkohnguh baieit! (Rom 13:10). Ban ieit ia U Khrist ka long ban kohnguh ia U:

"Uta uba don ki hukum jong nga bad ba sumar ia ki, uta u long uba ieit ia nga." Ioannis 14:21.

U Eric Liddell u pyni ba wat ka jaka bad ka jingjia basniew tam, uba ngeit uba la pyniasoh bad ka bor U Blei U lah ban im ka jingim ba kohnguh bad basngewhun. U Liddell u pynpaw ia ka jingaiei ba ktah ia kiwei ha ka por kaba eh bad ba tieng. Ka jingiadei baieit jong u bad U Khrist ka pynshait bor ia u da U Mynsiem Bakhuid, bad pynlah ia u ban leh ia ki jingdawa bahok jong ka hukum." (Rom 8:1-4). Ka jingiadei baieit bad U Nongpynim uba la sahnar bad uba la mih pat ka lah ban pynmih kum kata ka jait jingim.

Hato phi la shem ia kata kaba rieh? Ka jingieit U Jisu ia phi ka pynlong ia U ban ai ia la ka jingim na ka bynta ki pop jong phi. U tyrwa ban pynshait bor ia ki jingiadei jong phi baroh bad ka jingieit jong U bad ban pyntbit ia phi da kiei kiei baroh kiba bha ban leh ia ka mon jong u" (Heb. 13:21). Kaei ka jubab jong phi?