Ngi Lah Ban Ngeit Ha U Blei

Shisien U Jim U la kylli ia u briew u bymngeit ba don U Blei lada u la ju ialeh ne em bad ka jingpyrkhat, wat ha ki khyllipmat kiba khyndiat, ba lehse U Blei U don.

"Khlem artatien!" la phai ktien uta u bym ngeit blei, U Jim u da lyngngoh. "Bun snem mynshwa mynba la kha ia i khun nyngkong jong ngi nga la jan long uba ngeit ha U Blei. Katba nga peit ha ita i khunlung barit hynrei i bajanai ba ithiah ha ka jingthiah jong i, katba nga peit ia kito ki shynriahti barit bad la iohi ba la sdang paw ka jingithuh briew ha kito ki khmat barit, nga la iaid lyngba bun bnai ha ka jingialeh ha kaba nga la jan kein noh ban long u bym ngeit blei. Da kaba peit bniah ha ita i khunlung i la jan pynkohnguh ia nga badei ban don U Blei."

1. KAEI KAEI KABA DON DUR KA DON U NONGTHAW DUR

Ka jingthaw dur ia ka met briew ka dawa ia ka jingdon u nongthaw dur. Ki saiantis ki iathuh ia ngi ba ka jabieng ka kynshew bad kynmaw ia ki hajar ki dur, ka pyniasoh bad pynjem ia ki jingeh, ka niew kor ia ka jingitynnad, ka sngewthuh ia ka lade, bad kwah ban pynsan ia kaba bha tam ha uwei pa uwei u briew. Ka bor electric ka sdang na ka jabieng bad ka synshar ia ka jingtrei ki dohksah ka met jong ngi.

Ki Komputer ruh ki trei kam lyngba ki bor ba pynkhih ka electric. Hynrei ka dei ka jingmut briew (mind) kaba shem ia ka komputer bad dei u briew uba thaw ia ka Komputer bad iathuh aiu ka dei ban leh.
Ym sngew phylla ba u nongrwai Salm u pynkut ba ka met briew ka kren jam bad shai ia U Nongthaw Uba phylla:

"Ngan ainguh ia me; naba la thaw itieng bad phylla ia nga: ki ba phylla ki kam jong me; bad ka mynsiem jong nga ka tip bha ia kata." Salm 139:14. (Ia ki dkhot Baibl la shim na ka (NIV) (New International Version).

Ngim donkam ban leit jngai ban shem ia "ki kam" jong U Blei. Ka jingring dur ba maian bad ba suhsat jong ka jabieng briew bad kiwei ki bynta ka met jong ngi ki long "ki kam" jong U Blei, bad ka kdew sha U Nongthawdur bastad bad uba bymjukut.

Ym don kor ba la shna da u briew ba lah ban ianujor bad u klong snam u briew. Ym don komputer ka ban iaryngkat bad ka jingtrei kam ki thied jabieng jong ngi. Ym don tiar telebishon kaba tbit kum ka sur kren jong u briew, ki shkor bad ki khmat. Ym don kor pynsyaid ne pynkhriat ba lah ban iaryngkat bad ka jingtrei kam jong ka khmut, ki tor, bad ka snieh doh. Ka jingiathain ki bynta jong ka met briew ka ai jingmut ba don uei re uei uba thaw dur ia ka, bad Uta U dei U Blei.

Ka met briew ka dei ka jingpynbeit ryntih ia ki bynta bapher jong ka ___ baroh ki iabsap bad iadei, baroh la pynwan dur bha. Ki tor bad u klong snam, ki thied-jabieng bad ki dohksah, baroh ki iatrei kam phylla ka kam kaba shaniah ha kiwei ki bynta jong ka met.

Lada phin buh dak shiphew tylli ki peisa nar iwei shaduh shiphew, thep ia ki hapoh pla jong phi bad kynruh ia ki, nangta sei ia ki shabar bad thep biang hapoh pla iwei hadien iwei pat, phi tharai phin ioh ia ki kumba la buh numbar ia ki? Da ka ain khein jingkhein phi lah ban ioh tang kawei na ki shiphew billion ban shim ia ki ha ka jingbeit iwei haduh shiphew.
Mynta pyrkhat ia ki lad jong ka kpoh, ka jabieng, u klong snam, u dohnud, ki thied snam bha, ki thied snam sniew, ki khyllai, ki shkor, ki khmat, bad ki bniat baroh ki ia san lang bad sdang ban trei kam ha kajuh ka por.

Kaei ka jingbatai kaba sngew shongnia tam eh ia ka jingthaw dur ia ka met briew?

"U Blei U la ong, to ngin iathaw ia u briew ha ka dur jong ngi hi, ha ka dur U Blei kein U la thaw ia u, KUMTA U BLEI U LATHAW IA U BRIEW HA KA DUR JONG U HI. . . shynrang bad kynthei u la thaw ia ki." __ Jen. 1:26,27.

U briew bad ka briew ki banyngkong kam lah ban long ba ka shu jia hi. Ka Baibl ka iathuh skhem ba U Blei U la thaw ia ngi ha ka dur jong U. U la pyrkhat bad u la pynlong ia ngi ki briew.

2. IA KAWEI PA KAWEI KA JINGTHAW LADON U NONGTHAW

Hynrei ka sakhi ia U Blei kam shym la kut tang na kaba thaw dur ia ki met jong ngi, ka phriang lyngba ki bneng. Ieh ia ki jingshai jong ka sor bad khmied sha ka sahit bneng jong ka miet. U lyoh bakum ka dud sha lyndet ki khlur kaba ngi khot ka milky way ka dei da shisha ka lynti bneng ba la pynlong da ki billian ki sngi kiba syriem kum ka jong ngi. Ha ka jingshisha ka sngi jong ngi bad ki met bneng ki dei shi bynta jong ka milky way. Bad ka Milky Way jong ngi ka dei tang kawei na ki shi spah billian tylli palat kiwei pat kiba lah ban iohi lyngba ka telescope ne iit khmih radbah ha khyndew bad lyngba ka Hubble telescope ha ki haw-haw.

Ym sngew phylla shuh ba u nongrwai Salm u pynkut ba ki khlur ki pynbna ia ka burom jong U Nongthaw.

"Ki bneng ki pynbna ia ka burom U Blei; bad ka sahit bneng ka pyni ia ki jingleh ki kti jong U." Salm 19:1-3.

Da kaba sngew shongnia kaei ngi lah ban pynkut da kaba khmih sha ka jingthaw dur ba i lyngngoh bad ia ka jingiar bakhraw jong ki jingthaw (ki bneng bad khyndew)?

"Ha kaba mynnyngkong U Blei U la thaw ia ki bneng bad ia ka khyndew." Jen. 1:1.

"[U Blei] u long shwa ia kiei kiei baroh, bad ha U kiei kiei baroh ki ianeh lang." Kolossai 1:17.

Ki jingpynlong baroh ki phla ia U Blei U Kynrad Nongthaw dur bad U Nongthaw babymjukut. Ha ki ktien kiba synlar, "ha kaba mynnyngkong U Blei," ngi shem ia ka jubab ia ka jingmaian jong ka jingim. U don U Blei uba la pynlong ia kiei kiei baroh.

Ki bun ki riewstad saian bakhraw mynta kiba ngeit ha U Blei. U Dr. Arthur Compton ba la ioh ia ka Nobel Prize ha ka physicist, haba pynshai ia kane ka dkhot u la ong shisien: "Ia lade, ka jingngeit ka sdang bad ka jingsngewthuh badei U Blei uba ha khlieh tam eh uba pynlong ia ki jingthaw bad u la thaw ruh ia u briew. Kam long kaba eh ia nga ban don kum kata ka jingngeit, namar ka long kaba shai ba haba don ka jingthmu hangta ka don ruh ka bor bad jingstadblei. Ka jingthaw kaba iaid beit iaid ryntih ka phla ia ka jingshisha ba khraw tam ba la ju kren ___ "ha kaba mynnyngkong U Blei."

Ka Baibl kam pyrshang ban pynshisha ia U Blei ___ ka pynbna ia ka jingdon jong U. U Dr. Aurthur Conklin, u bilogist uba la tip bha, u la thoh kumne: "Ka jingimat lah ban long jong ka jingim kaba la sdang na ka jingjia ryngkhat ka ia syriem bad ka jingimat lah ban don ka dictionary na ka jingbthei ding ha ka iingshon kot."

Ngi tip ba u briew um lah ban pynlong ei ei ruh na ka bym don ei ei. Ngi lah ban tei ei ei, shem thymmai ia kiei kiei, buh lang ia kiei kiei, hynrei ngim pat ju lah ban pynmih ne pynlong wat ia i jakoid barit tam eh lane u syntiew uba synlar tam eh ruh. Kiei kiei ki badon sawdong jong ngi ki iapyrta jam ba U Blei u thaw dur bad u pynlong, U Blei U bat u kyrshan. Tang kawei ka jubab kaba lah ban ngeit ia ka jingsdang jong ki jingthaw, kane ka pyrthei, bad ki briew ___ dei U Blei.

3. U BLEI U WAN SHA KA JINGIADEI BA MARJAN BAD LA KI BRIEW

U Blei uba thaw dur ia ki bneng bad ki khlur, uba la pynlong ia ka haw haw. U wad ban don ka jingiadei bad ngi. U la don ka jingiadei shimet bad u Moses: "Te U Trai u la iakren markhmat bad u Moses, kumba u briew u iakren bad la u lok." (Eksodos 33:11). Bad U Blei U thrang bad don ka jingiadei marwei bad phi bad long u Lok jong phi. U Jisu U la kular ia kito kiba bud ia U: "Phi long ki lok jong nga" (Ioan. 15:14).

Ngi baroh ngi la ialeh bad ki jingpyrkhat shaphang U Blei, namar ki briew ha la ka jinglong tynrai ki long kiba ieit niam. Ym ju don u mrad uba tei duwan ban mane blei. Pynban phi shem ia ki briew kylleng la kylleng ba ki ia mane blei. Hapoh kawei pa kawei ka dohnud briew ka don ka jingkwah ba long tynrai ban mane, ka jingsngewthuh ba U Blei U don, ka jingkwah ban long u lok jong U Blei. Haba ngi bud ia kata ka jingthrang ban wad ia U Blei, te ym don jingartatien shuh ia ka jingdon jong u bad ia ka jingdonkam jong ngi.

Ha ki snem 1990 da ki millian ki nonglenblei ka Russia ki la iehnoh ia ka jinglenblei jong ki bad wan phai sha U Blei. U Prophesor ha ka skul Bah ha St. Petersburg u la ai ka jingkren kaba long kum ka nuksa ba la pynpaw da ki babun ki nonglen blei ha Russia:

"Nga la wad ia ka jingmut jong ka jingim ha ka jingiit bniah ba kynja saian jong nga, hynrei khlem shem ei ei ha kaba nga lah ban buh ia la ka jingshaniah. Ki para saiantis badon sawdong ki don kajuh ka jingsngew thylli ha mynsiem. Katba nga khmih ha ka jingiar bad jingjylliew jong ki jingthaw ha ka jingpule ia ki, ki met bneng, bad ka jingthylli ha ka mysiem jong nga, nga la sngew kut nia badei ban don ka jingmut. Nangta, ynda nga la ioh pdiang ia ka Baibl ba phi ai ia nga bad sdang ban pule ia ka, ia ka jingthylli ka mynsiem la pyndap. Nga la shem ba ka Baibl ka dei tang ma ka ka tynrai bad ka nongrim jong ka jingshaniah ka mynsiem jong nga. Nga la pdiang ia U Jisu kum U Nongpynim jong nga bad nga la shem ia ka jingsuk bad jingsngewhun ha ka jingim.

U Khristan u ngeit ha U Blei namar ba u ne ka ki la iakynduh bad U bad shem ba U lah ban pynhun ia ki jingdonkam ba jylliew tam jong ka dohnud. U Blei uba ki Khristan ki la shem da ka jingkmen ba u don, u ai ha ngi ia ka jinglong bashisha kaba thymmai, ka jingmut bathymmai, ka jingthmu bathymmai, bad ka jingkmen bathymmai.

U Blei um shym kular ia ka jingim kaba lait na ka jynjar bad jingialeh, hynrei u pynthikna ia ngi ba un ialam bad kyrshan ia ngi lada ngi pyniadei ia lade bad U. Bad da ki millian ki Khristan kin iathuh ba ki lah kaba duh ia kiei kiei baroh ban ia kaba im ha pyrthei khlem U Blei.

Kata ka dei ka jingphylla bakhraw tam ia baroh ___ ba U Blei Badonbor baroh uba thaw dur bad pynlong bad kyrshan ia ki jingthaw jong U, U kwah ruh ban don ka jingiadei bad iwei pa iwei i briew shynrang ne kynthei. U David u la sngewphylla eh ia kane, haba u la thoh:

"Haba nga pyrkhat ia ki bneng jong me, ka kam ki shynriahti jong me, u bnai bad ki khlur ba me la buh; u briew u long aiu ba me kynmaw ia u? bad u khun u briew ba me wan khmih ia u?" Salm 8:3,4

U Nongthaw u kynmaw ia iwei pa iwei na ngi. U da sngewtynnad ia phi shimet la kumba don tang ma phi ha pyrthei ba U la thaw.

Kumta ngi lah ban ngeit ha U Blei: (1) Namar ka jingthaw dur baphylla ia kiei kiei baroh ba U la thaw sawdong jong ngi. (2) Namar ka jingthrang ia U Blei ha ka dohnud jong ngi kaba pynlong ia ngi ban nym don jingsuk tad ynda ngi la shem jingsuk ha U. Bad, (3) haba ngi wad bad shem ia U, U Blei U pynhun ia ki jingdonkam bad jingkwah jong ngi baroh.

4. U BLEI U LONG UBA KUMNO?

Ka long kaba shongnia ba U Blei un kwah ban pynpaw ia lade ha ki jingthaw kiba u la thaw kumba u kpa u kwah ba ki khun jong u kin ithuh ia U. Bad ha ka Baibl U Blei U iathuh ia ngi U long Uba kumno bad U iasyriem badno!

Ka nuksa kaba kumno U Blei u pyndonkam ban thaw ia u briew bad ia ka briew?

"Kumta U Blei u la thaw ia u briew ha ka dur jong u hi, ha ka dur jong U Blei U la thaw ia u." Jen. 1:27.

Naduh ba la thaw ia ngi ha ka dur U Blei, ka jinglah jong ngi ban puson bad sngew ban kynmaw bad kyrmen, ban duriap bad eksamin bha bad pyniakhlad ___ baroh ngi ioh na U.

Kaei ka jinglong bajop eh jong U Blei?

"U Blei U long ka jingieit." I Ioan. 4:8.

U Blei u pyniadei bad u khun bynriew na ka dohnud baieit jong u. Ym don ei ei kaba u la leh ne kaba un dang leh kaba ym shym la pynkhih da ka jingieit ba kheinduh jong U.

5. KUMNO U JISU U PYNPAW IA KA JINGLONG U BLEI

Ha ka Baibl U Blei U kren bunsien ia lade kum u kpa.

"Hato ngi baroh ngim don uwei u Kpa? Uwei U Blei um shym la thaw ia ngi?" Malakhi 2:10.

Ka jinglong jong ki kpa mynta ki por kim long kum kata kaba ngi kwah ia ki ban long. Ki don ki kpa kiba leh lyndet, kiba lehbein. U Blei um long kum kita. U long U Kpa uba ri ba sumar bad uba sngewlem. U long u jait kpa uba ieit ban ialehkai bad u khun ne ka khun, u jait kpa uba pynsngewtynnad ia ki khun da ki jingiathuhkhana ha ka por thiah.
U Kpa baieit jong ngi u kwah ban leh kham palat ban ia kaba shu pynpaw ia lade lyngba ki ktien jong ka Baibl. U sngewthuh ba u briew uba ngi iasah ryngkat u kham long uba shisha ha ngi ban ia uta uba ngi shu pule ha ka kot ne iohsngew pateng. Kumta u la wan sha kane ka pyrthei jong ngi kum u briew uba shisha ___ U dei U Jisu kein.

"U [Jisu] u long ka dur jong U Blei u bym lah iohi." Kolosai 1:15.

Kumta lada phi la iohi ia U Jisu, phi la iohi ia U Blei. U la wan hiar sha kane ka pyrthei jong ngi ___ ban long kum uwei na ngi ___ khnang ba u lah ban hikai ia ngi kumno ban im bad long ki basuk, te kumta ngi lah ban iohi ia U Blei U long uba kumno. U Jisu U long U Blei uba lah ban iohi. Ma u hi u la ong, "jar uba iohi ia nga u la iohi ia uta U Kpa ruh. (Ioan. 14:9)

Haba phi pule ia ka jingiathuh shaphang U Jisu ha ki saw gospel, ki saw tylli ki kitab kiba nyngkong jong ka Testament Bathymmai phin shem ia ka dur bapynshohbieit jong U Kpa uba ha bneng. Kumno ki nongtong dohkha ki iehnoh ia la ki jar ban bud ia U Jisu, bad ki khynnah rit ki ialum ban ioh ia ki jingkyrkhu jong u. U lah ban pyntngen ia u nongpop uba la duh jingkyrmen bad pynduh nia ia u riew arsap uba sngewhok tam eh ia lade. U pynkhiah lut naduh uba matlah haduh uba pang niangthohlieh. Ha ki kam jong U baroh U Jisu U la pyni ba U Blei U long ka jingieit! U pynbiang ia ki jingdonkam u briew ha kata ka rukom kaba ym pat ju don mano mano ba la ju leh mynshwa ___ ne hadien jong u!
Ka jingpynpaw badonburom bad ba khatduh U Jisu ia U Kpa U long Uba kumno ka jia ha ka diengphna.

"Naba U Blei u la ieit katta katta ia ka pyrthei katba u la aiti noh ia la U Khun ba la kha marwei ba uei uei ruh uba ngeit ha u un ym jot shuh, hynrei un ioh ka jingim bymjukut." Ioannis 3:16.

U Jisu U la iap ym tang ban pynlong ia ka jingim jong ngi kaba kham suk mynta, hynrei ban ai ruh ia ka jingim bymjukut. La bun pateng bynriew ki briew ki ap khmih, bad kyrmen bad phohsniew shaphang U Blei. Ki la iohi ia ki matti jong u ha sahit bneng bad ha ki jingitynnad ka mariang. Nangta ha ka diengphna, U Jisu u la pynkut noh ia ka jingjarjar jong ki yrta, bad ki paidbah ki la shem ia lade ba ki ia khmih ia ka khmat jong U Blei hi, ki da iohi ia U kumba U long shisha ___ ka jingieit, ka bym iap bad ka bymkut shuh!

Phi lah ban shem ia U Blei mynta hi katba U Jisu U pynpaw ia U. Kata ka jingshem kan ialam ia phi ban rai kut da kaba ong"
"Ko Kpa, nga ieit ia me!"